Memurların hakları kapsamında bir kamu kurum ya da kuruluşunda görev yapan devlet memurlarının hakları nelerdir? Hukuk sistemimizde düzenlenen memur haklarını, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında size aktaracağız. İşte, tüm merak edilen yönleriyle Memurların hakları…
Memurların Hakları Nelerdir? 657 Sayılı Yasaya Tabi Devlet Memurları
Memurların hakları ülkemizde, özel kanunları bulunan devlet görevlileri dışındaki ( Hakim, Savcı, Subay, Astsubay, Emniyet Teşkilatı Mensubu gibi) kamu çalışanları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanuna tabi olarak görev yaparlar. Bu memurların statüleri, hakları, ödevleri, sorumlulukları da bu yasa kapsamında düzenlenmiştir. Peki, Memurların hakları nelerdir?
Memurların çalışma koşulları, sahip olmaları gereken nitelikler, atama ve yetiştirilme işlemleri, görevde ilerleme ve yükselme durumları, hakları, ödevleri, yüküm ve sorumlulukları, ödenekleri, aylıkları, diğer özlük işleri ile statüleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında belirlenmiştir.
Memurların hakları konusuna geçmeden, öncelikle vatandaşların Anayasamızın 49. Maddesinde “Çalışma Hakkı ve Ödevi” ile 70. Maddesinde de “Kamu Hizmetine Girme Hakkı” bulunduğuna işaret edelim.
1- Memurların Hakları | Görevde İlerleme ve Yükselme Hakkı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 3. Maddesi kapsamında, memurlar için görevlerinde ilerleme ve yükselme hak ve imkanı düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre memurlar, sınıfları içerisinde en yüksek dereceye kadar ilerleme olanağına sahiptir ve bu olanak, liyakat esaslı olarak her devlet memuruna eşit olarak tanınmaktadır.
2- Uygulamayı İsteme Hakkı
657 sayılı Kanun’un 17. Maddesi uyarınca devlet memurları, 657 sayılı kanun ve diğer mevzuata göre yürürlükte bulunan tüm hükümlerin kendileri hakkında da aynen uygulanmasını isteme hakkına sahiptirler.
3- Memurların Hakları | Güvenlik Hakkı
657 sayılı Kanun’un 18. Maddesi uyarınca, devlet memurlarının kanunlarda yazılı haller dışında memurluklarına son verilmez, yine aylık olarak memurların hakları ellerinden alınamaz. Yani bu güvenlik hakkı uyarınca devlet memurlarının, memuriyetlerine ancak kanunda yazılı hallerin varlığı durumunda son verilebilir ve bunun dışında memuriyetleri sonlandırılamaz.
4- Emeklilik Hakkı
657 sayılı Kanun’un 19. Maddesinde de devlet memurlarının emeklilik hakkına yer verilmiştir. Bu düzenleme uyarınca devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları mevcuttur.
5- Çekilme ya da Diğer Bir İfadeyle İstifa Hakkı
657 sayılı Kanun’un 20. Maddesine göre devlet memurları, 657 sayılı Kanunda memurların hakları belirlenen esaslar dahilinde memurluk görevlerinden çekilebilir yani istifa edebilirler. Devlet memuru istifa istemini bağlı olduğu kurum ya da kuruluşa yazılı olarak bildirir. Devlet memurları istifalarından 6 ay sonraya kadar, kadronun boş olması durumunda memuriyete geri dönmeyi talep edebilirler.
6- Memurların Hakları | Müracaat, Şikayet ve Dava Açma Hakkı
657 sayılı Kanun’un 21. Maddesi memurların hakları düzenlemesinde ise devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler.
Devlet memurları bu şikayet ve müracaatlarını, sözlü ya da yazılı olarak en yakın amirden başlamak suretiyle ve silsile yoluyla, şikayet edilen amirlerini atlayarak yaparlar.
7- Sendika Kurma ve Üye Olma Hakkı
657 sayılı Kanun 22. Maddesi uyarınca devlet memurlarının, sendika ve üst kuruluşlarını kurma ve bunlara üye olma hakları bulunur. Yine memurların hakları sendika kurma ve üye olma hakkı yanında toplu iş sözleşmesi yapma hakkına da sahiptirler.
8- İzin Hakkı
657 sayılı Kanun’un 23. Maddesine göre de, devlet memurlarının 657 sayılı Kanunda gösterilen süre ve koşullarla izin hakları vardır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında ise, memurların hakları yıllık izin (madde 102), sağlık izni (madde 103/3), mazeret izni (madde 104), hastalık ve refakat izni (madde 105) ve aylıksız izin (madde 108) hakları bulunmaktadır.
Yıllık izin, mazeret izni ile hastalık ve refakat izni süresince memura aylık ödenirken, Aylıksız izin müddetinde ise memura ücret verilmez.
9- İsnat ve İftiralardan Korunma Hakkı
657 sayılı Kanun’un 25. Maddesinde de devlet memurları hakkında ihbar ve şikayetlerin, garaz ya da mücerret hakaret için ve uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı ve soruşturma ya da yargılamanın tabi olduğu kanuni işlemler sonucunda bu isnatların sabit olmadığı durumda, merkez teşkilatta bu memurun en büyük amiri tarafından, illerde ise valiler tarafından, isnatta bulunan kişiler hakkında kamu davası açılması Cumhuriyet Savcılığından istenebilir.
10- Memurların Hakları | Aylık Hakkı ve Yolluk Hakkı
657 sayılı Kanun’un 146 ve memurların hakları devamı maddeler uyarınca aylık yani maaş hakkı bulunmaktadır. Memurların aylıkları her ayın on beşinde ve peşin olarak ödenir. Yine aynı kanunun 177. Maddesi uyarınca bir görevin ifası için sürekli ya da geçici olarak görev yaptığı yerden ayrılan memurların yol giderleri ile gündelikleri yani yollukları ödenir.
Bu sayılanlar dışında ayrıca devlet memurlarının, aile yardımı, doğum yardımı, ölüm yardımı ve tedavi yardımı gibi sosyal hakları da bulunmaktadır.
