Mağazada çalınan eşya sorumluluğu kime aittir? Alışveriş ve tüketimin adeta bir kültür haline geldiği zamanları yaşamaktayız. Günümüzde hemen hemen her insan, tüketim konusunda alışveriş merkezlerini ve burada bulunan mağazaları tercih etmektedir. Bu yoğun tercihe bağlı olarak bu alanlarda işlenen hırsızlık gibi suç oranlarında da artış görülmektedir. Peki, alışveriş merkezlerinde bulunan mağazalarda meydana gelen hırsızlıklarda sorumluluk kime aittir? Çok merak edilen konulardan biri olan, mağazada çalınan eşya sorumluluğu konusuna dair tüm detaylar, bu yazımızda sizlerle…
İçindekiler
Mağazada Çalınan Eşya Sorumluluğu | Dürüstlük Kuralına Bağlı Sorumluluk
Alışveriş merkezi ya da mağazada çalınan eşya sorumluluğu için hukukta bazı düzenlemelerde bulunmaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 2. Maddesinde, hukukun temel ilkelerinden biri olan dürüstlük kuralı düzenlenmiştir. Madde metninde aynen;
“Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır” hükmüne yer verilmiştir.
Medeni Hukukun bu ana kuralı uyarınca, bir müşterinin mağazaya girmesiyle beraber, kişi ve mağaza arasında bazı yükümlülükler doğacaktır. Bu yükümlülüklerin kaynağını ise “dürüstlük kuralına” bağlı olan güven ilişkisinin meydana gelmesi oluşturur. Bu güven ilişkisine dayalı olarak da tarafların karşılıklı olarak birbirlerinin mallarına zarar verebilecek davranışlardan kaçınması gerekecek ve yine mağazaya güvenerek giren müşterinin duyduğu bu güvende belirli oranda korunacaktır.
Hukuk dilinde, müşterinin mağazaya girmesiyle beraber başlayan mağazanın sorumluluğuna, sözleşme öncesi sorumluluk adı da verilmektedir. Bu sorumluluk, Medeni Hukukun temel kurallarından olan “dürüstlük kuralının” bir gereği olarak oluşan güven ilişkisinin ihlaline dayanmaktadır. Bu açıklamalar kapsamında mağazada çalınan eşya sorumluluğu ve dürüstlük kuralı uyarınca mağazanın ve yetkililerinin müşterilerinin mal varlıklarının korunmasından sorumlulukları olacağı açıktır.
Müşterinin Tazminat Hakkı
Yukarıda açıklanan mağazanın sorumluluğu kapsamında, mağazada çalışan eşya sorumluluğu mağazaya aittir. Bu nedenle kendisinden göstermesi beklenen özeni göstermeyen mağaza yetkililerine karşı müşterinin tazminat talep hakkı doğacaktır.
Bu anlamda örnek olması açısından, bir Tüketici Mahkemesi kararında; güvenlik görevlisi ya da kamera tertibatı bulunmayan bir mağazada, mağazanın müşterilerini koruma adına gereken yükümlülüklerini yerine getirmediğine ve bu nedenle çalınan malın, mağaza tarafından tazmin edilmesine karar vermiştir.
Yine Yargıtay 13. Hukuk Dairesi de bir kararında ,alışveriş merkezi ya da mağazada çalınan eşya sorumluluğu çantası çalınan müşterinin, mal güvenliğini sağlama noktasında alışveriş merkezinin sorumluluğu bulunacağına işaret ederek, tarafların kusurları oranında meydana gelen zarardan sorumlu olacaklarına vurgu yapmıştır.
Mağazanın Sorumluluğu
Bir mağazaya giren müşteki, bu mağazada güven içinde alışveriş yapabileceği inancına sahiptir ve mağazanın da bunu temin etmek adına, kendisinden beklenen önlemleri alması gerekecektir. Mağazada çalınan eşya sorumluluğu özen yükümlülüğüne aykırı davranmamak şeklinde gerçekleşir.
Yargıtay kararlarında da, hizmet ve reklamlarına güvenerek bir mağazaya gelen müşterinin eşyalarının korunması noktasında, mağazanın asgari özen yükümlülüğü bulunduğu belirtilmiştir. Mağazanın, göstermesi gereken bu özen yükümlülüğüne uygun davranmaması durumunda, müşterisine karşı tazminat sorumluluğu doğacaktır.
Tabi burada dikkat edilmesi gereken bir diğer hususta, müşterilerin kendi eşyalarını korumada, kendilerinden beklenecek düzeyde asgari özeni göstermelerinin gereklililiğidir. Aksine bir davranış, Medeni Hukukun bir diğer temel ilkesi olan “kimse kendi kusuruna dayalı olarak hak talep edemez” ilkesi ile bağdaşmaz. Eğer kişi kendi malını koruma noktasında gereken özeni göstermezse ve yine mağazada üzerine düşen asgari özen yükümlülüğüne uygun davranmazsa, meydana gelen bir hırsızlıkta müşterinin ve mağazanın birlikte kusuru ortaya çıkacak ve zarardan kusurları oranında sorumlu olmaları gerekecektir.
“Çalınan Eşyadan Sorumlu Değiliz” Kaydı
Alışveriş mağazalarında sıklıkla “Çalınan ya da kaybolan eşyalardan mağazamız sorumlu değildir” benzeri yazılar görmekteyiz. Ancak bu tür sorumsuzluk kaydı içeren yazı ve ifadelerin hukuken herhangi bir hükmü ve geçerliliği yoktur. Mağazada çalışan eşya sorumluluğu bizzat mağazalara aittir.
Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere mağazanın sorumluluğunun esasları belirlenmiştir. Buna karşın mağazaların sorumluluğumuz yoktur gibi beyanlarının bir geçerliliği bulunmaz. Bu yazılar mağazada gerçekleşen hırsızlıklarda, çalınan eşyalardan sorumlu tutulmamak amacıyla ve müşterileri caydırmak gayesiyle yazılmış, ancak herhangi bir hükmü bulunmayan yazılardır. Bir başka ifade ile bu tarz yazıların ve uyarıların mağazalara asılmış olması, mağazanın müşterilerine karşı olan sorumluluklarını hiçbir şekilde ortadan kaldırmaz.