Ceza Hukuku koruma tedbirleri nelerdir? 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Dördüncü Kısımda ‘Koruma Tedbirleri’ başlığı altında düzenlenen ve şüpheli ya da sanığın temel hak ve hürriyetlerine yönelik olarak müdahalede içeren koruma tedbirlerinin neler olduğu merak edilen hukuki konular arasında yer alıyor. İşte, Ceza Hukuku koruma tedbirleri nelerdir sorusunun yanıtları…
Ceza Hukuku Koruma Tedbirleri Ne Demektir?
Ceza Hukuku koruma tedbirleri ne demektir? Ceza yargılamasının asıl ve ana amacı maddi gerçeği ortaya çıkarmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için bir suç şüphesi söz konusu olduğunda, bu suça ilişkin delillerin toplanması, şüpheli ya da şüphelilerin muhafazası önem taşıyacaktır. İşte bu amaçla (yakalama, gözaltı, tutuklama, arama, elkoyma, iletişimin denetlenmesi gibi) Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer verilen bazı uygulamalar ceza hukuku koruma tedbirleri olarak adlandırılır.
Ceza Hukuku koruma tedbirleri, bir başka ifade ile şüpheli ya da sanığın temel hak ve hürriyetlerine yönelik haklı müdahale oluşturan (kısıtlayan), kanunla konulan ve ceza yargılamasının amacına ulaşmasına vesile olan ve nitelikleri itibari ile geçici olan tedbirler, koruma tedbirleri olarak tanımlanabilirler. Bu kapsamda koruma tedbirleri, ancak bir suçun işlendiği şüphesinden sonra başvurulabilen adli niteliğe sahip tedbirlerdir.
Hukuk Sistemimizde Yer Alan Ceza Hukuku Koruma Tedbirleri Hangileridir?
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında düzenlenen Ceza Hukuku koruma tedbirleri ise şunlardır;
Yakalama ve Gözaltı,Tutuklama,Adli Kontrol,Arama ve Elkoyma,Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi,Gizli Soruşturmacı ve Teknik Araçlarla İzleme
Koruma Tedbirlerinin Genel Özellikleri Nelerdir?
Ceza hukuku koruma tedbirleri, temel hak ve hürriyetlere dokunduğundan bazı özellikleri taşımalı ve ancak bazı koşulların varlığı durumunda bu tedbirlere başvurulmalıdır. Bu anlamda, öncelikle bu tedbirlerin söz konusu olabilmesi için; Ceza Yargılaması ana amacı olan maddi gerçeğin ortaya çıkarılması amacıyla koruma tedbirlerine başvurulması gerekir.
Yine Ceza Hukuku koruma tedbirleri nitelikleri itibari ile geçici mahiyette olmalıdırlar. Yani başka bir ifade ile maddi gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi amacıyla başvurulan koruma tedbirleri, bu amaç doğrultusunda geçici olarak uygulanmalıdırlar.
Ceza Hukuku koruma tedbirleri, söz konusu tedbirin mahiyetine göre muhatabı olan kişiye yönelik ya zorla (yakalama, gözaltı, tutuklama gibi), ya da gizli tutularak (iletişimin denetlenmesi, teknik araçlarla izleme gibi) uygulanır. Ayrıca koruma tedbirleri taşıdıkları özellikleri bakımından, muhatabı olan kişinin temel hak ve hürriyetlerine müdahale oluşturur.
Koruma Tedbirleri Hangi Koşullarda Uygulanabilir?
Ceza Hukuku koruma tedbirleri, Anayasal nitelikteki temel hak ve hürriyetlere dokunduğundan dolayı, bu tedbirlerin uygulanabilmesi için yasal olarak (kanunla) düzenlenmeleri gereklidir. Hukuk düzeni tarafından korunan bir hakka müdahalede bulunulacaksa, bu müdahalenin uygulanma koşullarının ve sınırlarının yasa ile belirlenmesi zorunludur.
Anayasamızın 13. Maddesinde bu husus şu şekilde belirlenmiştir;
“Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir”
Ceza Hukuku koruma tedbirleri başvurusu için gereken bir diğer koşul ise, belirli bir düzeyde suç şüphesinin var olması gerekir. Bir başka ifade ile yeterli derecede şüphe bulunmuyorsa koruma tedbiri uygulanamaz. Koruma tedbirinin niteliğine göre, her bir tedbir için farklı düzeyde şüphe aranır. Örneğin arama kararı verilebilmesi için makul şüphenin bulunması yeterli iken, tutuklama kararı verilebilmesi içinse kuvvetli suç şüphesi bulunması gerekir.
Yine koruma tedbirlerinin uygulanabilmesi için, başvuruldukları andaki koşullara göre, tedbirin uygulanmasının görünüşte haklı olması gereklidir. Bu noktadaki haklılık, tedbire başvurulduğu andaki koşullara göre belirlenir.
Ayrıca Ceza Hukuku koruma tedbirleri ile beklenen fayda ile tedbir nedeniyle temel hak ve hürriyetlere yapılacak müdahale arasında orantılılık bulunması gereklidir. Müsadere nedir bilgi almak için tıklayınız.
