Danıştay görevleri yetki kapsamı mahkemelerde alınan kararların doğru şekilde anlaşılması bakımından önemlidir. Anayasa Mahkemesi ile beraber düşünülmesi gereken bir kurumdur. Gerekli hallerde Anayasa Mahkemesi’nin kararına başvuru yapılarak mahkeme süreçleri sonlandırılabilir.
Danıştay Nedir? Danıştay ve Başsavcısı ve Önemli Kanun Maddeleri
Ülkemizde bulunan yüksek mahkemeler arasında yer alan Danıştay, idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz mercii olarak görev yaparken bazı davalara ise ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 155. Maddesin de Danıştay’ın tanımı;
Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
Şeklinde yapılmıştır. 2575 sayılı Danıştay Kanunu 1. Maddesinde de, Danıştay görevleri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş Yüksek İdare Mahkemesi, danışma ve inceleme mercii olarak tanımlanmıştır.
Danıştay Üyeleri Nasıl Seçilir? Danıştay Üyelerini Kim Seçer?
Anayasa’nın 155. Maddesi düzenlemesine göre, Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından, dörtte biri ise nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçilerek belirlenir.
Danıştay Başkanı ile Başsavcı, başkanvekilleri ve daire başkanları ise kendi üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu tarafından üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilerek göreve başlarlar.
1. Danıştay Karar Organları Hangileridir?
Danıştay karar organları ise Danıştay Kanunu 5. Maddesi ile belirlenmiştir. Buna göre Danıştay’ın karar organları şunlardır:
* Daireler,
* Danıştay Genel Kurulu,
* İdari İşler Kurulu,
* İdari Dava Daireleri Kurulu,
* Vergi Dava Daireleri Kurulu,
* İçtihatları Birleştirme Kurulu,
* Başkanlar Kurulu,
* Başkanlık Kurulu,
* Yüksek Disiplin Kurulu,
* Disiplin Kurulu
2. Danıştay Başsavcısı Görevleri | Danıştay’ın Görüş Bildirme Görevi
Danıştay görevleri Danıştay Kanunu 23. Maddesi kapsamında ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, Danıştay öncelikle idare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler ve karara bağlar. Danıştay’ın temyiz mercii olarak görevi, bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanması şeklinde ortaya çıkan hukuka aykırılıkların denetimini yapmakla sınırlıdır. Yani Danıştay, hukuki denetim yapan bir temyiz merciidir.
Bunun yanında Danıştay, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nda belirlenen bazı idari davaları ilk ve son derece mahkemesi olarak karara bağlar. Ayrıca kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir.
Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar Nelerdir? Danıştay Görevleri Cumhurbaşkanına Nasıl Bağlı?
İlk derece mahkemesi olarak Danıştay’da görülecek davalar da Danıştay Kanunu 24. Maddesinde sayılarak belirlenmiştir. Buna göre;
Cumhurbaşkanı kararlarına,Cumhurbaşkanınca çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri dışındaki düzenleyici işlemlere,Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere,Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemlere,Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere,
Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine, karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar. Yine Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri de inceler ve karara bağlar.
Danıştay Üyeleri Temyiz İncelemesi ve Yargılama Usulü Nasıldır?
Danıştay görevleri ve yargı süeci, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca kural olarak yazılı yargılama usulüne tabidir. Bu anlamda Danıştay, temyiz incelemelerini ve ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalara ilişkin incelemeleri evrak üzerinde yapar. Ancak Danıştay, ilk derece mahkemesi olarak baktığı idari dava açıldıktan sonra bu dava ile ilgili gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi, talep olmasa dahi kendiliğinden ilgili yerlerden ya da taraflardan isteyebilir.
Danıştay’a dava açılması ilk derece mahkemesi nedeniyle dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz. Yürütmenin durdurulması istemi, davacı tarafından ayrıca talep edilmelidir.
İdari işlemin uygulanması halinde giderilmesi güç veya olanaksız zararların doğması ile idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının her ikisinin de varlığı halinde yürütmenin durdurulması kararı verilebilir. Danıştay görevleri kapsamında, yürütmenin durdurulması kararı verilen dava dosyaları ise öncelik verilerek incelenir ve karara bağlanır.
https://www.youtube.com/watch?v=t6Yq5EzMODA
Adalet Bakanlığı sayfası üzerinde kategori birim incelemesi yapılarak diğer alanlardaki görev detaylarına bakabilirsiniz. Anayasa mahkemesi görevleri de son dönemlerdeki tartışmalarla güncel konular arasında yer almaktadır.
