Hakimler ve Savcılar Kurulu ile ülkemizde adli ve idari yargı alanında görev yapan yerel mahkemeler, Bölge Adliye ve Bölge İdare Mahkemeleri olmak üzere istinaf mahkemeleri ile Yargıtay, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi olmak üzere yüksek mahkemeler aracılığıyla yargı görevi yerine getirilmektedir.
Hukukun teminatı olan bu yargı kurumlarında görev yapan hâkim ve savcıların özlük işleri ile bunlara yapılan itirazların incelendiği üst kurul olarak karşımıza Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) çıkıyor. İşte, bu yazımızda merak edilen yönleri, görevleri ve üye yapısıyla Hakimler ve Savcılar Kurulu hakkındaki tüm ayrıntıları bir araya getirdik…
Hakimler ve Savcılar Kurulu Nedir?
Şu an Hakimler ve Savcılar Kurulu adı altında görev yapan kurul, ilk olarak 1961 Anayasası ile ‘Yüksek Hakimler Kurulu’ adıyla kurulmuştur. 1961 Anayasası ile kurulan bu kurul, Hakimlerin özlük işleri yanında atanma işlemlerini yapan ve Hakimler hakkındaki şikayetleri inceleyen bir üst kurul olarak düzenlenmiştir. Yüksek Hakimler Kurulu 18 asıl ve 5 yedek olmak üzere 23 üyeden oluşmaktaydı. 1971 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Yüksek Hakimler Kurulu yanında bir de Yüksek Savcılar Kurulu ihdas edilmiştir.
1- Hakimler ve Savcılar Kurulu Tarihçesi Nedir?
1982 Anayasası’nda ‘Yüksek Hakimler Kurulu’ ile ‘Yüksek Savcılar Kurulu’ birleştirilerek ‘Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ adını alan kurul, adli ve idari yargıda görev yapan hakim ve savcıların atama, özlük ve şikayet işlemlerini yürütmeye devam etmiştir. 1982 Anayasası’nda 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üye sayısı 22 asıl ve 13 yedek üye olmak üzere 35 olarak belirlenmişti. Günümüzde ise en yeni HSK kararları resmi gazetede geçtiğimiz günlerde yayınlandı.
2- Hakimler ve Savcılar Kurulu Üye Sayısı Nedir?
2017 yılında gerçekleştirilen Anayasa değişikliği ile Anayasal bir kurum olan kurulun adındaki ‘Yüksek’ ibaresi çıkarılarak kurulun adı ‘Hakimler ve Savcılar Kurulu’ olarak değiştirildi. 22 üye ve üç daire olarak çalışan kurulun üye ve daire sayılarında da yeni düzenlemeye gidildi. 2017 Anayasa değişikliği ile kurulun asıl üye sayısı 22’den 13’e düşürüldü. Yedek üyelik ortadan kaldırılırken kurulun üç olan daire sayısı ise ikiye indirildi.
3- Hakimler ve Savcılar Kurulu Üyeleri Nasıl Seçilir?
Hakimler ve Savcılar Kurulu üyeleri, Adalet Bakanı ve Müsteşar kurulun tabi üyesidir. Adalet Bakanı ayrıca Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun da başkanıdır. Bu iki tabi üye dışında kalan 11 üye ise seçimle görev başına gelir.
Seçimle göreve gelen 11 üyeden dördü Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. Bu dört üyeden; üçü birinci sınıf olup ve birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri kaybetmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, biri ise birinci sınıf olup ve birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri kaybetmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca seçilir.
4- Hakimler ve Savcılar Kurulu Kaç Üyeden Oluşur?
7 üyenin seçimi ise TBMM tarafından yapılır; Bu yedi üyeden, üç üye Yargıtay’dan, bir üye Danıştay’dan ve üç üye ise kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir.
Hakimler ve Savcılar Kurulu kaç üyeden oluşur sorusunu özetlemek gerekirse, seçimle gelen 11 üye dört yıllık bir süre için seçilirler ve görev süreleri dolan üyelerin bir kez daha seçilme hakları bulunur. Tabi üye olan Bakan ve Müsteşar dışındaki seçilen 11 üyenin, üyelik dışında başkaca bir iş ya da görevle ilgilenmeleri ise yasaktır. Ayrıca pandemi döneminde yargıda olan değişmeler hakkında bilgi edinmeyi unutmayın.
5- Hakimler ve Savcılar Kurulu Görevleri Nelerdir?
Hakimler ve Savcılar Kurulu görevleri, genel anlamda ülkemizde görev yapan hâkim ve savcıların özlük işleri ile ilgilenir. Bu kapsamdan olarak Hakimlerin ve savcıların mesleğe kabulleri, HSK atamaları, nakilleri, yükselmeleri, geçici yetkilendirilmeleri ve birinci sınıfa ayrılmaları, kadro dağıtım işlemleri kurul tarafından yerine getirilir. Yine Hakimler ve savcılar hakkındaki şikayetlerin incelenmesi, disiplin cezası verilmesi, açığa alınmaları ve görevden uzaklaştırılmaları gibi işlemlerde kurul tarafından yapılır.
6- Hakimler ve Savcılar Kurulu Kararları Nasıl Alır?
Ayrıca Adalet Bakanlığı tarafından sunulan bir mahkemenin kaldırılması ya da yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki teklifleri de kurul karara bağlar.
HSK tarafından verilen kararlar (meslekten çıkarma cezası hariç) karşı yargı yolu kapalıdır. Yani kurulun verdiği kararlar için yargı yoluna başvurulamaz. Bunun tek istisnası ise, hâkim ve savcıların meslekten çıkarılması kararlarıdır. Hakimler ve Savcılar Kurulu kararları yönünden ilgililerin yargı yoluna başvuru hakkı bulunur.
Bonus! HSK Hakkında Daha Fazla Bilgi Edinmek İstiyor musunuz?
HSK hakkında bilgilerinizi tazelemek, yeni bilgiler öğrenmek ya da hukuki konularda araştırma yapmak istiyorsanız, sizler için çok faydalı olabilecek bir içerik getirdik. İyi seyirler 🙂
