Maaş haczi mümkün olan hak ve değerler, haciz yasağı olan mallar gibi konular vatandaşlar ve toplum tarafından oldukça merak edilen hukuki meseleler arasında yer alıyor. Bu kapsamda özellikle maaş karşılığı çalışanların sıkça sorduğu sorulardan birini ise “maaş haczi” konusu oluşturuyor. Peki, maaş haczi mümkün müdür? Maaş haczi nasıl engellenir? Maaş haczi sorgulama yapılabilir mi? Emekli maaşları açısından durum nedir? İşte, merak edilen tüm yönleriyle maaş haczi meselesi…
Maaş Haczi Nedir?
En genel tanımı ile Maaş haczi “ borçlunun borcuna karşılık olarak, düzenli olarak çalışması karşılığında almış olduğu ücretin bir bölümüne icra yoluyla el konulması maaş haczi olarak tarif edilebilir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu 83. maddesi, maaş haczine yasal dayanak olmak üzere; “Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir”
Hükmüne havidir. Bu anlamda maaş haczine dair yasal düzenlemeler İcra ve İflas Kanunu 83 ve devamı maddelerinde yer almıştır.
1- Maaş Haczi Talebi Nasıl Yapılır? Maaş Haczi Müzekkeresi Nedir?
Maaş, kısmen haczi mümkün olan ücretler arasında bulunur. Maaş haczi talebi İcra ve İflas Kanunu’na borcun resmi olarak belgelendirilmesi ile oluşturulabilecektir. Maaşı olan bir borçlunun hakkında borcu nedeniyle icra takibi başlatılmış ve başlatılan bu takipte kesinleşmiş ise alacaklının ya da vekilinin istemi üzerine, maaş haczi için İcra Müdürlüğünce borçlunun işyerine maaş haczine yönelik bir maaş haczi müzekkeresi gönderilir.
Haciz yazısı kendisine ulaşan işveren ise, bir haftalık süre içinde borçlunun maaş ya da ücretinin miktarını ilgili icra dairesine bildirmeye ve yine borç sona erinceye dek icra dairesince bildirilen borçlunun maaşından yasa ile belirlenen kısmi kesintiyi yaparak icra dairesine yatırmaya mecburdur.
Maaş haczine cevap verilmemesi halinde, işveren bazı cezai yaptırımlara mahkum bırakılır. Ayrıca işveren kısmi kesintiyi yaptıktan ve ödemeyi gerçekleştirdikten sonra mutlaka maaş haczi sorgulaması yapmalıdır.
2- Maaşın Ne Kadarı Haczedilebilir? Maaş Haczi Nasıl Engellenir?
4857 sayılı İş Kanunu 35. maddesinde maaş haczine dair maksimum oran belirlenmiştir. Madde metninde;
“İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır”
Düzenlemesi yapılmıştır. Buna göre, başkaca bir haciz yok ise çalışanın maaşından en fazla 1/4 oranında kesinti yapılır. Yani maaş üzerinden yapılacak haciz, 1/4 oranında kısmi bir hacizdir. Ancak, bunun istisnasını nafaka alacakları oluşturur. Yani alacağın konusunu nafaka oluşturuyorsa, nafaka miktarı kadar maaş ücretin dörtte biri sınırına takılmaksızın haciz olunabilir.
Maaş haczi konusunda borçlunun kamu sektöründe ya da özel sektörde çalışması açısından bir fark yoktur. Yani istisnai hal saklı kalmak kaydıyla kural olarak, hem özel de hem de kamu da çalışanların maaşlarından yapılabilecek azami kesinti, maaşın dörtte birinden fazla olamaz. Maaş haczi nasıl engellenir? Konusuna gelindiğinde haciz yalnızca maaşın tamamının ödenmesi ile kaldırılabilecektir.
3- Emekli Maaşlarında Durum Nedir?
Maaş haczi konusunda emekli maaşlarına dair ayrıntılı düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 93. Maddesinde bulunur. Bu kanun hükmüne göre, emekli maaşları kural olarak haczedilemez. Ancak bu haciz edilemezlik durumunun istisnaları da yine aynı madde de sınırlı sayıda belirlenmiştir.
Buna göre, emekli maaş haczi edebilecek alacaklar ise yalnızca Sosyal Sigortalar prim alacakları ile nafaka alacaklarıdır. Yani diğer bir ifade ile emekli maaşlarından sadece prim alacaklarına ve nafaka alacaklarına yönelik haciz yapılabilmesi mümkündür.
Haciz yasağı bulunan mal ve haklar yönünden ayrıntılı bilgiye ise yine sitemizde 8 Nisan 2021 tarihinde yayınlanan “Haciz Nedir ? Hangi Mal ve Haklar Haczedilemezler? Haciz İşlemi Nasıl Durdurulur ?” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=B7bmPdxmzRw
