İhtiyati Tedbir Nedir? Hukuk Sistemimiz Kapsamında İhtiyati Tedbir Hakkında Bilinmesi Gerekenler

İhtiyati tedbir nedir, ihtiyati tedbir ne demek ve ihtiyati tedbir dilekçesi nasıl hazırlanır merak ediyor musunuz? Hukuk sistemimizde düzenlenen koruyucu ve önleyici tedbir kararları gibi bazı karar türleri ve kurumların bilinmesi, hukuki olarak hak kayıplarının önüne geçilmesi açısından oldukça önemlidir.

Bu yazıda neler var?

Hangi durumlarda ihtiyati tedbir kararı talep edilebilir? İhtiyati tedbir uygulamasının kanuni altyapısı ve yasal dayanakları nelerdir? Bu yazımızda, özellikle uzun süren yargı süreçlerine karşı, bir manada güvence sağlayan ihtiyati tedbir kararı hakkında bilinmesi gerekenleri özetleyeceğiz…

İhtiyati Tedbir Nedir?

İhtiyati tedbir nedir sorusunun cevabını verelim. Yargılama süreçlerinde kesin hüküm verilmesine kadar geçecek zamanda, bir hakkın elde edilmesi zorlaşacaksa ya da gecikme nedeniyle bir zarar oluşacaksa veya hakkın elde edilmesi imkansız hale gelecekse, ihtiyati tedbir kararı verilir. Bu anlamda ihtiyati tedbir kararı dava konusu olan hakkın özünün korunması açısından önem taşır.

Somut bir örnek ile açıklamak gerekirse; mesela dava konusu olan bir malın bozulma tehlikesi bulunuyorsa, Hakim ya da mahkeme, bu malın satılarak bedelinin dava sonuna dek saklanmasına ihtiyati tedbir olarak karar verebilir ve böylece bir hak kaybı yaşanmasının da önüne geçilir.

1- İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi İçin Talep Nasıl Yapılır?

İhtiyati tedbir kararı, dava açılmadan önce ya da dava açılmasından sonra talep edilebilir. Eğer dava açılmadan önce ihtiyati tedbir talep edilecekse, davayı görmeye yetkili ve görevli olan mahkemeden ihtiyati tedbir istenir. Dava açıldıktan sonraki ihtiyati tedbir talepleri ise, asıl davanın görülmekte olduğu mahkemeden istenir. İhtiyati tedbir, ayrıca dava açılırken dava dilekçesi ile birlikte de talep edilebilir.

İhtiyati tedbir taleplerinde ve bu tedbirlere karşı yapılacak itirazlarda basit yargılama usulü uygulanır. İhtiyati tedbir kararı verirken mahkemeler, ilgililerden teminat gösterilmesini de isteyebilirler.

Ayrıca aleyhine olarak ihtiyati tedbir uygulanan kişi de, mahkeme tarafından kabul edilebilecek bir teminat göstererek, tedbirin değiştirilmesini ya da kaldırılmasını isteyebilir.

2- İhtiyati Tedbir Kararı Yasal Dayanağı

üİhtiyati tedbir, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Geçici Hukuki Korumalar” bölümünde, 389 ile 399 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu yasal düzenleme kapsamında ihtiyati tedbir kararı ve şartları şu şekilde belirlenmiştir;

“Madde 389 – (1) Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşacağından ya da tamamen imkânsız hâle geleceğinden veya gecikme sebebiyle bir sakıncanın yahut ciddi bir zararın doğacağından endişe edilmesi hâllerinde, uyuşmazlık konusu hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.(2) Birinci fıkra hükmü niteliğine uygun düştüğü ölçüde çekişmesiz yargı işlerinde de uygulanır”“Madde 390 – (1) İhtiyati tedbir, dava açılmadan önce, esas hakkında görevli ve yetkili olan mahkemeden; dava açıldıktan sonra ise ancak asıl davanın görüldüğü mahkemeden talep edilir.(2) Talep edenin haklarının derhâl korunmasında zorunluluk bulunan hâllerde, hâkim karşı tarafı dinlemeden de tedbire karar verebilir.(3) Tedbir talep eden taraf, dilekçesinde dayandığı ihtiyati tedbir sebebini ve türünü açıkça belirtmek ve davanın esası yönünden kendisinin haklılığını yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır”

3- İhtiyati Tedbir Kararları Nelerdir?

İhtiyati tedbir kapsamında mahkeme ya da hakim; tedbire konu olan mal ya da hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine tevdii ya da bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verebilir.

4- İhtiyati Tedbir Kararlarına İtiraz

İhtiyati tedbirin uygulanması esnasında karşı taraf hazır bulunuyorsa tedbirin uygulanmasından itibaren; hazır bulunmuyorsa tedbirin uygulanmasına ilişkin tutanağın tebliğinden itibaren bir hafta içinde ihtiyati tedbirin şartlarına, mahkemenin yetkisine ve teminata ilişkin olarak kararı veren mahkemeye itirazda bulunabilir.

İhtiyati tedbir kararının uygulanması sebebiyle menfaati açıkça ihlal edilen üçüncü kişiler de ihtiyati tedbiri öğrenmelerinden itibaren bir hafta içinde ihtiyati tedbirin şartlarına ve teminata karşı itiraz edebilirler.

İhtiyati Tedbire karşı itirazlar dilekçeyle yapılır. İtiraz üzerine mahkeme, ya itirazı ret eder ya da tedbir kararını değiştirebilir veya kaldırabilir. İtiraz ya da kanun yoluna başvuru ise söz konusu kararın icrasını durdurmaz.