Toplumsal yaşamın temeli olan ailenin kurulmasını sağlayan evlilik müessesi, hukuk sistemimiz içerisinde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Evliliğin genel hükümlerine de Türk Medeni Kanunu 185 ile 20. Maddeler arasında yer verilmiştir. İşte merak edilen yönleriyle ‘Evliliğin Genel Hükümleri’…
Evlilik Nedir?
Evlilik en basit tanımı ile, bir kadın ve bir erkeğin hayatlarını birleştirme niyeti ile ortak yaşam kurmak üzere gerçekleştirdikleri hukuksal bir birliktelik ya da anlaşma olarak nitelendirilebilir. Peki, evlilikte eşlerin hakları ve yükümlülükleri nelerden ibarettir?
Eşlerin Hakları ve Yükümlülükleri
1- Çocuklara Özen Gösterme ve Mutluluğu Sağlama
Türk Medeni Kanunu 185/2 madde düzenlemesi uyarınca, evlenerek birliktelik kuran eşlerin, söz konusu birliğin mutluluğunu el birliği içinde sağlama yükümlülüğü bulunur. Yani, evlilik birliğinde eşler, birliğin mutluluğu adına gereken özeni ve özveriyi göstermelidirler. Gerektiği durumlarda eşler, bir takım fedakârlıklarda bulunmaktan da kaçınmamalıdır.
Yine eşlerin, çocukların bakımında, eğitim ve gözetiminde birlikte özen gösterme yükümlülükleri de mevcuttur. Eşler bu anlamda, çocukların korunmalarını, barınmalarını, eğitimlerini, sevgi ihtiyaçlarını beraberce karşılamalılar ve çocuklarına beraberce ilgi ve alaka göstermelidirler.
2- Birlikte Yaşama, Sadakat ve Yardım Borcu
Türk Medeni Kanunu 185/3 maddesi düzenlemesine göre de, evlilik birliği kuran eşlerin birlikte yaşama ve birbirlerine sadık kalma ve yine birbirlerine yardımcı olma zorunlulukları bulunmaktadır. Birlikte yaşam sürme bir yükümlülük olduğu kadar eşler açısından aynı zamanda bir haktır. Eşlerin birbirlerine yardımcı olma yükümlülükleri maddi olduğu kadar manevi açıdan da gereklidir.
Birlikte yaşamanın ihlali halinde eğer kanunen aranan şartlarda oluşmuşsa, Terk nedeni ile boşanma davası söz konusu olabilecektir.
3- Ortak Konutun Seçimi
Eşlerin birlikte hayatlarını sürdürecekleri ortak konut ya da diğer bir ifade ile aile konutunu birlikte seçmeleri gerektiği Türk Medeni Kanunu 186/1 maddesinde düzenlenmiştir. Eşler, birlikte ortak konutu seçerken uzlaşmacı ve anlayışlı olmalı ve aile çıkarlarına uygun konutu seçmelidirler.
4- Evlilik Birliğinin Yönetimi ve Giderlere Katılma
Türk Medeni Kanunu 186/2 madde düzenlemesine göre, evlilik birliğini eşler beraberce yönetirler. Yani aile birliğinin yönetiminde her iki eşinde eşit ölçüde söz hakkı bulunmaktadır. Yine, evlilik birliğinin giderlerine de eşler güçleri oranında emekleri ve malvarlıklarıyla katılırlar.
5- Kadının Soyadı
Kadın, evlenerek kocasının soyadını alır. Ancak evlendirme memuruna ya da sonrasında nüfus idaresine yazılı başvuru yaparak, kocasının soyadının önünde olacak şekilde önceki soyadını da kullanabilir. Önceden iki soyadı kullanan kadınlar ise, bu haktan yalnızca bir soyadı için yararlanabilirler.
6- Evlilik Birliğini Temsil Etme
Evlilik birliğinin temsili Türk Medeni Kanunu 188 ile 191. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre; evlilik birliğinin sürekli ihtiyaçları yönünden temsil hakkı, eşlerden her birine tanınmıştır. Sürekli olmayan ihtiyaçlarda temsil hakkı ise eşler tarafından birlikte kullanılmalıdır.
Eğer eşlerden biri söz konusu temsil yetkisini kullanma konusunda yetersiz kalırsa, bu durumda hâkim, bu eşin temsil yetkisini kaldırabilir veya sınırlayabilir.
7- İş ve Meslek Seçimi
Türk Medeni Kanunu 192. Madde düzenlemesi uyarınca, eşlerden her biri, iş ya da meslek seçiminde diğer eşin iznini almak zorunluluğunda değildir. Ancak, bu şekilde iş ve meslek seçiminde evlilik birliğinin huzuru ve de yararı göz ardı edilemez.
8- Eşlerin Hukuki İşlemleri
Türk Medeni Kanunu 193. Madde düzenlemesine göre, Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı durumlarda, eşlerden her biri, diğeriyle ve üçüncü kişilerle her türden hukuki işlemi yapabilecektir. Bunun istisnasını ise Aile Konutu oluşturur. Aile konutu, diğer eşin rızası olmadıkça başkasına devredilemez, kiraya verilemez veya konutun üzerindeki haklarda sınırlamaya gidilemez. Yine paylı mülkiyet, kefalet sözleşmesi gibi işlemlerde de diğer eşin rızasına ihtiyaç bulunmaktadır.
9- Hakim Müdahalesi İsteme
Türk Medeni Kanun 195/1. Maddeye göre,
“Evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda uyuşmazlığa düşülmesi hâlinde, eşler ayrı ayrı veya birlikte hâkimin müdahalesini isteyebilirler”
Hakimin müdahalesi isteminde görevli olan mahkeme Aile Mahkemesidir. Bu kapsamda hakim, eşlere uyarıda bulunma veya uzlaşmaya davet etme, şartları oluşmuşsa birlikte yaşama ara verme, ailenin geçimi için parasal katkıyı belirleme, tasarruf yetkisinin kısıtlanması gibi kararları verebilecektir.
