Türk toplumu, sokaklarında hayvanların özgürce dolaştığı nadir ülkelerden biri. Çünkü pek çok ülkenin sokakları, sokak hayvanlarından arındırılmış durumda. Tarihsel sürece baktığımızda, Osmanlı toplumunda da sokak hayvanlarının önemsendiği, el üstünde tutulduğu ve hatta vakıfların kurulduğu görülüyor. İşte, Osmanlı Devleti toplumunda hayvan sevgisi ve hayvan haklarına genel bir bakış…
1- Osmanlı Toplumunda Hayvanlara Karşı Davranış, Kur’an Hükümleriyle Şekillendi
Osmanlı Devleti toplumunda hayvan sevgisi ve hayvanlara karşı davranış, Kur’an’ın hükümleriyle ve de Hz. Muhammed’in hadisleriyle şekillendi. Çünkü Kur’an’da hayvanlara iyi davranılması ile ilgili ayetler vardı ve pek çok hadisler de bulunuyordu.
2- Osmanlı Toplumunun Hayvan Sevgisi Yabancı Seyahatnamelere Konu Oldu
Osmanlı Devleti toplumunda hayvan sevgisi o kadar çok ön plandaydı ki, bu durum Osmanlı topraklarına gezmeye gelen yabancı gezginlerin seyahatnamelerine bile konu olmuştu. Bu seyahatnamelerde Türklerin, hayvan haklarına gösterdiği hassasiyet belirtiliyordu.
3- Hayvan Hakkı Kavramı Vardı ve Hayvanlara Kötü Muamelenin Felaketlere Yol Açacağı Düşünülüyordu
Osmanlı toplumunda aynen kul hakkı gibi hayvan hakkı kavramı da vardı. Hayvanlara edilen kötü muamelenin, afetlere ve felaketlere neden olacağı düşünülüyordu. Hatta bu düşünce, Osmanlı mimarisini de etkilemişti.
4- Osmanlı Mimarisinde Kuş Evleri ve Suluklar Yer Alıyordu
Osmanlı döneminde yapılan camilerin, evlerin, medreselerin, sarayların ve hanların uygun yerlerine kuş evleri yapılıyordu. Bu uygulamanın benzerlerini dünya mimarisinde görmek oldukça zor. Bu da, Osmanlı toplumunda hayvanlara verilen önem ortaya çıkıyor.
Osmanlı mimarisinde yalnızca göze çarpan kuş evleri değil. Bununla birlikte, mimari yapılarda hayvanların su içmesine olanak tanıyan suluklara da yer verilmişti. Kısacası; Osmanlı toplumunda başta kuşlar olmak üzere tüm hayvanlara sevgi, saygı ve merhamet gösteriliyordu.
5- Osmanlı’da, Hayvanların İhtiyaçları için Vakıflar Kuruldu
Osmanlı toplumunda hayvan sevgisini gösteren en somut örneklerden biri; hayvanları ihtiyaçlarının karşılanması için kurulan vakıflar… Örneğin; Sultan 1.Ahmet’in kurduğu vakıf, evlerdeki fazla yemeği topluyor ve hayvanlara götürüyordu. Beyazıt Vakfiyesi de yıllık 30 altın bütçeyi kuşlara ayırıyordu.
6- Osmanlı’da İlk Hayvan Hastanesi Gurubahane-i Laklakan Bursa’da Açıldı
Osmanlı dönemindeki ilk hayvan hastanesi Gurubahane-i Laklakan’dır ve Bursa’da açıldı. Bu hayvan hastanesinde leyleklerin ve göçmen kuşların tedavisi ile bakımları yapılıyordu. Tedavi edilen kuşlar yeniden doğaya bırakılıyordu.
7- Osmanlı’da Hayvan Hakları Kanunnamelerde Yer Aldı
Osmanlı toplumunda hayvan sevgisi ve hayvan hakları verilen emirlerde ve çıkartılan kanunnamelerde de yer alıyordu. Örneğin, 2.Beyazid döneminde çıkartılan Kanunname-i İhtisab-i İstanbul el-Mahruse’de yer alan maddelerden biri, yük taşımacılığı için kullanılan katır, at ve eşeklere fazla yük yüklenmesi yasaklanmıştı. Kurallara uymayanlara ise para cezası kesiliyordu.
3.Murad döneminde ise başka bir hayvan hakları belgesi yayınlandı ve bu belgeye göre; nalsız hayvanlara binilmesi, hayvanların üzerine aşırı yük yüklenmesi yasaklandı. Ayrıca bakımsız ve zayıf hayvanların çalıştırılması da yasaklandı.
8- Yük Taşımacılığında Kullanılan Hayvanlar Bir Gün Dinlendiriliyordu
Osmanlı’da 1856 yılında yayınlanan bir talimatnamede, nakliye ve eşya taşımacılığı amacıyla kullanılan hayvanların haftada bir gün dinlendirilmesi kuralı yer alıyordu. Hayvanların dinlendirileceği gün ise Cuma günüydü. Bu kurala uymayanlara para cezası kesiliyordu.
9- Hayvanlara Eziyet Edenler Teşhir Ediliyordu
Osmanlı toplumunda hayvanlara kötü muamele edenlere yalnızca para cezası kesilmiyor, kamusal alanlarda teşhir de ediliyordu. Sarayda doktorluk yapan Hierosolimitano Domenico’nun belirttiğine göre; ata gereğinden fazla yük yükleyen kişiler, burunlarından deliniyor ve ip takılarak sokakta gezdiriliyordu.
Bu yazı da ilginizi çekebilir: Bu Osmanlı İşkenceleri Tüylerinizi Diken Diken Edecek!
Kaynak: Listelist.com
