Aile Mahkemesi, Medeni Hukukun Aile konusuna dair davalarına baktığından, vatandaşlar tarafından oldukça sık başvurulan yargı birimleri arasında yer alıyor. Bu nedenle Aile Mahkemesi görev ve yetkileri ile hangi davalara bakmakla görevli olduğu hususu da çok merak ediliyor.
Bu yazımızda Aile Mahkemesi ve konuya dair tüm bilgileri sizin için bir araya getirdik…
Aile Mahkemesi Ne Demektir?
Aile mahkemesi, en kısa tanımı ile aile hukukundan kaynaklı dava ve işlere bakma görevi olan ve özellikle çocukların korunmasını sağlayan özel nitelikli bir mahkemedir.
Özel mahkeme, genel mahkeme ayrımı açısından bakıldığında; Ülkemiz medeni hukuk sistemi içerisinde genel görevli mahkemeler olarak Asliye Hukuk Mahkemesi ve Sulh Hukuk Mahkemesi belirlenmiştir. Bu genel görevli mahkemelerin dışında kalan Aile Mahkemesi, İş Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi, Ticaret Mahkemesi gibi sadece belirli konulara bakmakla görevlendirilmiş mahkemeler ise özel mahkeme statüsüne sahiptirler.
Bu kapsamda Aile Mahkemeleri de, 4787 sayılı “AİLE MAHKEMELERİNİN KURULUŞ, GÖREV VE YARGILAMA USULLERİNE DAİR KANUN” uyarınca kurulan özel nitelikteki mahkemelerdir. Bahsi geçen kanuni düzenlemeye göre;
Adalet Bakanlığı tarafından, Hakimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınmak suretiyle her ilde ve de merkez nüfusu yüz binin üzerinde olan her ilçede, tek hakimli ve asliye mahkemesi derecesinde olmak üzere aile mahkemesi kurulur. Bu mahkemelerin yargı çevresi kural olarak kurulmuş olduğu il ya da ilçenin mülki sınırları ile belirlenir.
Aile mahkemesinin kurulamayan yerlerde ise Aile Hukukuna dair dava ve işlere de genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile Mahkemesi sıfatı ile bakarlar.
1- Aile Mahkemelerinin Görevine Giren Dava ve İşler Nelerdir?
Aile mahkemelerinin bakacağı dava ve işler ise 4787 sayılı “Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun” 4’üncü ve 6’ıncı maddeleriyle, 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” hükümlerince belirlenmiştir. Bu kapsamda Aile Mahkemelerince bakılan başlıca dava ve işler arasında;
Boşanma ve Ayrılık Davaları,Evlenmenin Butlanı ya da İptali Davaları,Boşanma Protokolü Uygulanması Kaynaklı Davalar,Boşanma davasıyla beraber ya da boşanma sonrası açılan maddi ve manevi tazminat davaları,İddet Müddetinin kaldırılması davası,Nafaka Davaları,Evlenmeye İzin Davası,Velayet ve Velayet değiştirme davaları,
Vesayet Davaları,Mal paylaşım davası,Aile Konutuna dair davalar,Aile Mallarının korunmasına ilişkin dava,Aile soyadının değiştirilmesine dair dava,Babalık davası,Soybağı itiraz, iptal ve reddi davaları,Evlat edinme ve evlatlık ilişkisinin kaldırılmasına dair davalar,Nişanın bozulması sebebi ile maddi ve manevi tazminat davaları,
Şiddetin engellenmesi amacı ile şiddet mağdurlarını koruma ve tedbir kararlarını vermek,Resmi ya da özel sağlık veyahut sosyal hizmet kurumlarına, huzur evlerine veya benzeri kurumlara yerleştirmek,Bedensel veya zihinsel gelişimi tehlikede bulunan ya da manen terk edilmiş durumda olan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına ya da resmi veya özel sağlık kurumuna veyahut eğitimi güç çocuklara mahsus kurumlara yerleştirmek,Çocuk mallarının korunmasına ve yönetimine dair önlemleri almak sayılabilir.
2- Aile Mahkemesi Yargılama Usulü Nasıldır?
4787 sayılı kanun düzenlemesine göre, aile mahkemeleri önlerine gelen uyuşmazlıkların niteliğini gözeterek, söz konusu davanın esasına girmeksizin dosya taraflarını uzlaşmaya ve sulh olmaya çağırır. Bu davetin sebebi aile içinde olan sevgi, saygı ve de hoşgörünün kaybolmaksızın ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözülmesinin sağlanması içindir. Davete rağmen sulh sağlanamazsa hakim, yargılamaya devam eder ve davanın esasına girer.
Her aile mahkemesinde psikolog, pedagog ve de sosyal çalışmacı olmak üzere birer uzman görevlendirilir. Bu uzmanlar, aile mahkemesince istenen konular hususunda araştırma ve inceleme yapma ve sonucunu bildirme, mahkeme gerekli görürse duruşmada hazır bulunma ve görüş bildirme, aile mahkemesince uzmanlık gerektiren konularda verilen diğer görevleri yapmakla görevlidirler.
3- Aile Mahkemesi Hakimleri Nasıl Seçilir?
Aile mahkemesinde görev yapacak ve atanacak hakimlerin nitelikleri ise 4787 sayılı Kanun’un 3. maddesinde belirlenmiştir. Buna göre;
“Aile mahkemelerine, atanacakları bölgeye veya bir alt bölgeye hak kazanmış, adlî yargıda görevli, tercihan evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş ve aile hukuku alanında lisansüstü eğitim yapmış olan hâkimler arasından Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından atama yapılır”
Hükmü getirilmiştir. Aile Mahkemesi tarafından verilen kararlara karşı istinaf yoluna gidilebilir ya da temyiz başvurusu yapılabilir.
