Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanması sonrası, çalışan ve emekliliğini bekleyen milyonlarca insanın yoğun ilgisine neden olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ve uygulamasına dair önemli detaylar ortaya çıkmaya başladı.
2022 yılında hayata geçirilmesi planlanan ve Kıdem Tazminatı ile ilgili tartışmaların tekrar alevlenmesine neden olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile ilgili bazı önemli detaylar belli olurken, milyonlarca kişi bu sistem ile yaşanacak yeniliklerin neler olduğunu merak ediyor. İşte bu yazımız ile Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi yani TES hakkında merak edilenleri yanıtlayacağız…
Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminde Yaş Sınırı Nedir?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi 2022 yılında hayata geçirilmesi planlanan yeni emeklilik sistemi olarak gündemdeki yerini koruyor. Bu yeni sistem ile (TES) çalışanların hesaplarında biriken kesintileri alabilmesi için belirlenen yaş sınırı 60 olacak. Yani 60 yaşını dolduran çalışan bu sistem ile hesabında biriken tutarın toplamda yüzde 25’lik kısmını tek seferde alabilme hakkına sahip olacak. Kalan yüzde 75’lik kısım ise aylık şeklinde hak sahibine ödenecek.
Sistem 1 Ocak 2022 Yılında Hayata Geçecek
TES’in uygulamaya başlanmasına yönelik belirlenen tarih ise 01 Ocak 2022 olarak planlandı. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi çalışma hayatını temelden etkileyecek ve Kıdem tazminatında önemli bir dönüşüme neden olacak yeni bir sistem olarak dikkat çekiyor. Bu sistemin hayata geçiş tarihi ise 01 Ocak 2022 olacak.
Belirlenen bu tarihten yani 01 Ocak 2022 gününden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışacak kişiler, bu yeni sisteme zorunlu olarak dahil edilecekler.
Önceki Sigortalılar İçin TES Uygulaması
Ancak 01 Ocak 2022 tarihinden önce sigortalı olan çalışanlar yönünden ise ikili bir alternatif seçeneği bulunuyor. Daha önce sigortalı olanlar ya bu sisteme zorunlu olarak dahil edilecekler ya da sisteme giriş isteğe bağlı olacak.
Daha önceki sigortalı çalışan kişiler için Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine geçiş isteğe tabi tutulursa, 01 Ocak 2022 öncesi dönem içindeki kıdem tazminatları yönünden hala yürürlükte olan kanuna tabi olacaklar. Yani bu tarihten öncesi her bir yıl çalışmalarına karşılık 30 günlük ücretleri tutarında kıdem tazminatlarını alacaklar. 01 Ocak 2022 tarihinden sonra da aynı hükümlere tabi olacaklar. Başka bir ifade ile sisteme geçiş gönüllülük esasına dayanırsa Kıdem Tazminatı hakları aynen korunmuş olacak.
01 Ocak 2022 tarihinden önce sigortalı olanlar açısından TES’e katılım eğer zorunlu tutulursa, bu tarihten önceki çalıştıkları her yıl için 30 gün üzerinden Kıdem Tazminatlarını alabilecekken, 01 Ocak 2022 gününden sonraki her yıl çalışmalarına karşılık işverenden 19 günlük Kıdem Tazminatlarını alabilecekler. Kalan 11 güne karşılık gelen kıdem tazminatı prim tutarları ise TES’e aktarılacak.
Yeni Sistemde Prim Ödemeleri
TES yani Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminde işveren ile birlikte çalışan ve devlette prim ödeyecek. Bu sistemde işveren çalıştırmış olduğu her işçi açısından yüzde 3 prim öderken, devlet tarafından sunulacak katkı ise asgari ücretin yüzde biri oranında gerçekleşecek.
Çalışan tarafından ödenecek prim ise aldığı ücrete göre farklı oranlarda olacak. Asgari ücret oranında ücret alan çalışan asgari ücretin yüzde 0,5’i oranında prim öderken, asgari ücretin üstüyle bu ücretin 2,5 katı arasında ücret alan çalışanlar için yüzde 1,5 prim ödeyecekler. Asgari ücretin 2,5 katı ve daha fazla ücret alanlar ise yüzde 2,5 oranında prim ödemesi yapacaklar.
Ayrıca çalışanların katkı paylarını arttırmaları durumunda ise gelir vergisi muafiyeti şeklinde avantajlar sağlanarak, TES üzerinde daha fazla tasarrufta bulunanlara daha fazla devlet desteği de katkı olarak sunulacak.
Biriken Tutarın Ödemesi Nasıl Yapılacak?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine dahil olan çalışanların hesaplarında biriken tutarların ödenmesi için ise belirlenen sisteme göre, biriken tutarın yüzde 25’lik kısmı çalışanın 60 yaşını tamamlamasıyla kendisine tek seferde olacak şekilde ödenecek. Kalan yüzde 75’lik kısım ise aylık biçiminde çalışana ödenecek.
Ayrıca bu Tamamlayıcı Emeklilik Sisteminde bir defaya mahsus olarak konut alımında, evlilikte ya da iş fesih durumunda, sistemde biriken tutarın yüzde 10’u kadar bir parayı işçi alabilecek. Yine ağır hastalık halinde de aynı şekilde yüzde 10’luk ödeme alabilmek mümkün olacak. Bu belirlenen durumlardan iki hal birlikte aynı anda gerçekleştiğinde ise çalışanın alabileceği ödeme miktarı, biriken tutarın yüzde 20’sine dek çıkabilecek.
İşten Ayrılma ya da Çıkarılma Durumlarında Ne Olacak?
İşten istifa, ayrılma ya da çıkarılma durumlarında çalışan kendi ödemiş olduğu primlerde herhangi bir kayıpla karşılaşmayacak.
Çalıştığı iş yerinden bir yıllık süreyi doldurmadan önce iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık sebebiyle işten çıkarılan veya istifa eden çalışan hem işveren tarafından ödenen primleri hem de devlet katkısını alamayacak.
Ancak bir yıllık çalışma süresini dolduran çalışan ise iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık sebebiyle işten çıkarıldığında işveren tarafından ödenen prim ile devlet katkısının yüzde 50’lik kısmını alma hakkına sahip olacak. Bir yıllık çalışma süresini dolduran çalışan işten istifa ederek ayrılırsa, işveren tarafından ödenen primleri ve devlet katkısını kayıp olmaksızın alabilecek.
