İş kazaları, ne yazık ki ülkemizin kanayan yaralarından biri durumunda. İş kazalarında hukuki sorumluluk (tazminat davaları) yanında cezai sorumluluk da merak edilen konular arasında yer alıyor. Peki, iş kazası nedeniyle cezai sorumluluk halleri nelerdir? İş Kazasına bağlı hangi suçlar oluşabilir?
İş Kazası Nedir?
İş kazasının tanımı, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 3. Maddesinde;
“İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay”
Olarak yapılmıştır. Bu kapsamda, bir işyerinde bir işçinin “iş kazası nedeni” ile hayatını kaybetmesi ya da yaralanması durumunda işverenin ve de diğer ilgililerin hukuki sorumlulukları yanında cezai bakımdan da sorumlulukları gündeme gelebilecektir.
İş Kazası Sebebiyle İşverenin Cezai Anlamdaki Sorumluluğu
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 4 uyarınca, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki önlemlerin alınmasından işveren asli olarak sorumludur ve işverenin yükümlülüklerini gerektiği gibi yerine getirmemesi sebebiyle iş kazası meydana gelmesi halinde işçinin ölümü ya da yaralanması durumunda işverenin cezai sorumluluğu doğacaktır.
Uygulamada sıklıkla karşılaşıldığı şekilde işverenler, işin yönetiminin tamamını veyahut bir kısmını işveren vekillerine bırakmakta ve işveren vekilleri de kendilerine devredilen bu yetkiler kapsamında, yetkiyi aldıkları işveren namına hareket etmektedirler. Bu gibi durumlarda meydana gelen ölümlü ya da yaralamalı iş kazalarında ise işveren vekilinin cezai sorumluluğu gündeme gelebilecektir.
Konuya dair Yargıtay kabulünde de, işverence gereken bilgi ve ehliyete sahip işveren vekili görevlendirildiği olaylarda iş kazasına bağlı cezai sorumluluğun işveren vekiline ait olduğu belirtilmektedir. Yani iş güvenliği ve sağlığı konusunda gereken önlemlerin gerekli yeterliliğe sahip işveren vekilince alınması gerektiği kabul edilmektedir.
İşveren ve işveren vekili dışında, iş güvenliği ve sağlığı noktasında işverenleri yönlendirmesi beklenen iş güvenliği uzmanlarının da gerektiği şekilde görevlerini yerine getirmemeleri durumunda meydana gelen ölümlü ya da yaralamalı iş kazalarında cezai sorumlulukları doğabilecektir.
Cezai Sorumluluk Hangi Durumlarda Doğar?
Yukarıda ayrıntılı olarak sayılan kişilerin, yürütülen iş nedeniyle o işe özgü gerekli sağlık ve güvenlik tedbirlerini tam anlamıyla yerine getirmedikleri durumda cezai sorumlulukları söz konusu olacaktır. Yani bir başka ifadeyle iş kazalarında işveren ya da diğer sorumlu kişilerin cezalandırılabilmeleri, iş güvenliğine dair önlemlerin alınmasında ihmallerinin bulunması koşuluna bağlıdır.
İş sağlığı ve güvenliğine dair tedbirlerde gereken özenin gösterilmemesi, alınması gerekli önlemlerin alınmaması ve yükümlülüklerine uygun davranılmaması durumunda meydana gelen kazalarda işçinin ya da işçilerin yaralanması ve ölümü durumunda işveren veya diğer ilgililerin taksirli sorumluluklarından bahsedilebilecektir.
İş Kazalarında Oluşabilecek Suçlar Nelerdir?
a) Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme
İş güvenliği ve sağlığına ilişkin önlemlerin alınmaması ya da gerektiği ölçüde alınmaması sebebiyle gerçekleşen iş kazalarında ölüm meydana gelmesi durumunda 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 85. Madde de düzenlenen “Taksirle Öldürme” suçu kapsamında işverenin veya işveren vekilinin ya da diğer ilgililerin cezai anlamda sorumlulukları doğacaktır.
Madde düzenlemesine göre, taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile, fiil birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
b) Taksirle Yaralama
İş güvenliği ve sağlığına ilişkin önlemlerin alınmaması ya da gerektiği ölçüde alınmaması sebebiyle gerçekleşen iş kazalarında yaralanma meydana gelmesi durumunda ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 89. Madde kapsamında “Taksirle Yaralama” suçundan işveren ya da diğer ilgililerin cezai sorumlulukları gündeme gelecektir.
İş Kazasının Bildirimi
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 14. Madde düzenlemesi uyarınca işverenin, tüm iş kazalarının kaydını tutmak ve bunlarla ilgili rapor düzenleyerek iş kazasını, kazadan sonraki üç iş günü içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirme yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülüğe uygun davranılmaması durumunda ise işverene idari para cezası verilmektedir.
