Menfi tespit davası, İcra Hukuku kapsamında sık karşılaşılan ve vatandaşlarca merak edilen hukuki konular arasında yer alıyor. Bu yazımızda, sizlere menfi tespit davası ile ilgili merak edilenleri bir arada sunuyoruz.
Menfi tespit davası nedir? Menfi tespit davası nasıl açılır? Tespit davaları hangi mahkemede hangi sürede açılır? İşte, menfi tespit davasına dair tüm detaylar…
Menfi Tespit Davası Nedir?
Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu 72. Maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Bu dava, icra takibi borçlusu olanın, borcunu ödemeden önce ya da takip sırasında borcu olmadığını tespit ettirme amaçlı açtığı bir dava çeşididir. Borçlu, bu davada asıl olarak takip borçlusu olmadığını ispat etmeye ve bu şekilde hakkındaki icra takibini iptal ettirmeyi amaçlar.
İcra ve İflas Kanunu 72. madde düzenlemesi şu şekildedir;
“Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir”
1- Menfi Tespit Davasını Kim Açabilir?
Menfi tespit davasını, hakkında bir icra takibi bulunmasa dahi borcu olduğu iddiası ile kendisinden bu borcun varlığının kabul ve tahsili istenen kişi yani bir diğer ifadeyle borçlu olduğu iddia edilen kişi açabilir. Bu anlamda, borçlu olduğu ileri sürülen kişi, takip açılmadan önce ya da takip sırasında menfi tespit davasını ilgili mahkeme de açabilir.
2- Menfi Tespit Davası Açılması İcra Takibini Durdurur mu?
Bu davanın açılmış olması ile sürdürülen icra takibi ya da başlatılacak icra takipleri kendiliğinden direk olarak durmaz. Başlatılan ya da başlatılacak icra takiplerinin durdurulabilmesi için ayrıca mahkemeden bu takipler hakkında tedbir kararı verilmesi istenmelidir.
Eğer icra takibi yapılmadan önce borçlu menfi tespit davasını açmışsa, bahse konu alacağın %15’den daha aşağı olmayacak bir teminat gösterilerek, başlatılacak olan icra takibinin durdurulmasını mahkemeden ihtiyati tedbir kararı kapsamında isteyebilir.
Ancak bir icra takibi sırasında menfi tespit davası açılmış ise, İcra takibinden sonra açılan bu menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yoluyla takibin durdurulmasına karar verilemez. Yalnızca, borçlu gecikmeden doğan zararları karşılamak ve de alacağın yüzde on beşinden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yolu ile icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini talep edebilir.
Bu durum uygulamada borçlunun icra takibine dair tüm borcunu depo edip, bunun üzerine de alacağın %15’inden az olmayacak bir teminat yatırılması suretiyle dosyadaki paranın menfi tespit davası sonuçlanana kadar alacaklıya ödenmesinin önüne geçilmesi şeklinde yapılır. İcra takibine itiraz nasıl yapılır öğrenmek için ilgili haberimize davetlisiniz…
3- Menfi Tespit Davasının Sonucu
Menfi tespit davası eğer alacaklı lehine sonuçlanırsa; verilmiş bir ihtiyati tedbir kararı var ise bu karar kalkar. Hükmün kesinleşmesi durumunda alacaklı, ihtiyati tedbir nedeniyle alacağını geç almasından kaynaklanan zararlarını borçlu tarafından gösterilen teminattan alır.
Yani mahkeme alacaklıyı haklı bulursa, davanın reddine karar verir. Başlatılmış ve tedbir kararı ile durdurulmuş bir takip bulunuyorsa kaldığı yerden devam eder ve takibin durması için yatırılan teminatlardan alacaklının uğradığı zarar ödenir. Bu zararlar karşılığında ödenecek tazminat tutarı takip konusu alacağın % 20’sinden az olamaz. Bunun için alacaklının talep koşulu da yoktur. Mahkeme, alacaklı talep etmese dahi kendiliğinden bu tazminata hükmeder.
4- Menfi Tespit Davasının Sonucu Borçlu Lehine Olursa Ne Olur?
Dava borçlu lehine sonuçlanırsa, başlatılmış bir takip varsa derhal durur. Kararın kesinleşmesi sonrasında icra kısmen ya da tamamen eski hale iade edilir. Eğer takip haksız ve kötü niyetli ise borçlunun dava nedeniyle uğradığı zararların da alacaklıdan tahsil edilmesine karar verilir. Bu zararlar karşılığında takip konusu alacağın % 20’sinden az olmamak kaydıyla borçlu lehine bir tazminata hükmedilir ancak bunun için borçlunun talepte bulunması şarttır. Talep olmaksızın mahkeme kendiliğinden bu tazminata hükmedemez.
Yani mahkeme borçluyu haklı bulursa, bir borcun bulunmadığı tespit edilmiş olur, başlatılmış takipler sona erer ve takiplerin durması için verilen teminatlar da borçluya iade edilir.
Dava lehine sonuçlanan borçlu, dava sürerken tedbir kararı almamış ve borcu da ödemiş olursa, davaya istirdat (geri alma) davası olarak devam edilir.
5- Menfi Tespit Davaları Nerede ve Nasıl Açılabilir?
Menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Menfi Tespit Davası açısından yasal olarak belirlenmiş herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı süresi öngörülmemiştir.
6- Bonus! İcrayı Durdurmak İçin Menfi Tespit Davası Açılabilir mi?
İcrayı durdurmak için menfi tespit davası açılabilir mi? İyi seyirler dileriz…
