Muvazaa nedir sorusuna hukuk alanında sıkça rastlanmaktadır. Hukuki işlem ve sözleşmelerde karşımıza çıkan “muvazaa”, merak edilen hukuki kavram ve konular arasında yer alıyor. Özellikle hukuki açıdan bir zarara uğramak istemeyenlerin dikkatli olmaları gereken muvazaa konusuna dair tüm bilinmesi gerekenler ve ayrıntılar…
Hukukta Muvazaa Nedir | Muvazaalı Ne Demek?
Asıl amaç ve gayelerini saklayan tarafların, gerçekte sözleşme rızaları olmaksızın, görünürde bir sözleşmeyi üçüncü kişilere karşı varmış gibi gösterme maksadıyla anlaşmaları “Muvazaa” olarak tanımlanabilir. Muvazaadaki asıl amaç diğer kişilerden mal kaçırılması ya da mal saklanması gibi hedeflere dönüktür.
Muvazaalı İşlemin Unsurları Nelerdir?
Muvazaalı işlem yapan taraflar, şeklen bir sözleşme doğrultusunda rıza beyan etseler de aslında bu sözleşme konusunda rızaları yoktur ve asıl amaçları başkadır. Bu anlamda muvazaalı bir işlemin öğeleri şunlardır:
Görünürdeki işlemMuvazaa anlaşmasıGizli işlem
Bahsedilen unsurlar arasında yer alan “Görünürdeki İşlem”, sırf üçüncü şahıslara karşı göstermelik olarak kurulan ancak tarafların gerçek iradesini yansıtmayan işlemdir. “Muvazaa Anlaşması” ise, görünürdeki işlemin üçüncü şahısları aldatmak amacıyla tesis edildiğine dair tarafların anlaşma sağlamasıdır. “Gizli İşlem” ise, muvazaa konusunda anlaşan tarafların asıl amaçladıkları işlemdir.
Muvazaa Çeşitleri Nelerdir?
Muvazaa nedir sorusu ardından çeşitleri de dikkate almak gerekmektedir. Barındırdıkları öğelere göre muvazaalı işlemler, mutlak muvazaa ve nisbi muvazaa olarak ikiye ayrılır.
1. Mutlak Muvazaa Nedir?
Mutlak muvazaada, muvazaanın unsurlarından yalnızca görünürdeki işlem ve muvazaa anlaşması söz konusudur. Bu tür muvazaada aslında taraflar arasında hiçbir sözleşme ya da işlem olmamasına karşın üçüncü şahıslara karşı sözleşme ya da işlem yapmış görünmek amacıyla kurdukları hukuki ilişki söz konusudur. Mutlak muvazaaya en bilinen örnek olarak, hacizden mal kaçırmak için, bir kişinin mallarını başkasına satmış ya da devretmiş gibi hukuki işlem tesis etmesi gösterilebilir. Burada aslında gerçekte bir satış ya da devir işlemi olmamasına karşın, icra takibinden kaçmak için malların bir başkasına satılmış gibi gösterilmesi durumu mevcuttur.
2. Nisbi Muvazaa Nedir?
Nisbi muvazaada hem görünürdeki işlem, hem muvazaa anlaşması ve hem de gizli işlem mevcuttur. Bu tür muvazaada taraflar aslında yapmak istedikleri bir işlemi, gerçek iradelerine uymayan ve diğer kişileri aldatmak için görünürde kurdukları bir işlemin altına saklamaları durumu bulunur. Buna örnek olarak, gerçekte bir dostuna araba bağışlayan kişinin, ailesinin tepkisini çekmemek için bu işlemi dostuna araba satmış gibi sunması olarak gösterilebilir. Bu tür muvazaalı işlemlere genelde “bedelde muvazaa” olarak da adlandırılan ve tapu işlemlerindeki masraf ve harçları daha az ödemek için, taşınmazın satış bedelinin gerçekte olduğundan düşük gösterilmesi işlemlerinde rastlarız.
Muvazaalı İşlem Sonucu Ne Olur? Nisbi Muvazaa ve Muvazaa Zamanaşımı Nedir?
Muvazaa nedir ve işlem sonuçları neye göre devam eder sorusunda yasal süreçler dikkate alınmaktadır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 19. Maddesi kapsamında irade unsuruna vurgu yapılmıştır.Madde düzenlemesinde;
Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır.
Hükümden de anlaşılacağı üzere muvazaalı işlem ya da sözleşmeler, işlem taraflarının gerçek iradelerine uymadığından, mutlak ya da nisbi olduğuna bakılmaksızın hukuk sisteminde geçersiz olarak kabul edilirler. Ancak bu geçersizlik durumu görünürdeki işlem açısındandır.
Mutlak muvazaa bulunduğu durumlarda yapılan işlem, tarafların iradesine uygun olmaması nedeniyle geçersiz olacaktır. Tarafların iradesine uygun herhangi bir gizli işlemde bulunmadığından söz konusu işlem hiç yapılmamış gibi olacaktır.
Ancak nisbi muvazaa durumunda, beyan edilen görünürdeki işlemin yanında ayrıca tarafların iradesini yansıtan bir başka gizli işlem daha mevcuttur. Bu durumda, görünürdeki işlem geçersiz olmakla birlikte, eğer yapılan gizli işlem şekil şartlarını karşılıyorsa, tarafların gerçek iradesini yansıtması nedeniyle geçerli kabul edilecektir.
Muvazaadan zarar gören tüm üçüncü kişiler, muvazaayı her tür delil ile ispat edebilirler. Ancak muvazaalı işleme katılan taraflar ise muvazaayı sadece yazılı belgeyle ispat edebilirler.
Aile konutu ve eşlerin hakları konulu içerik, kullanım hakkı ve boşanma hallerinde neler olacağı açısından önemlidir. Hangi konutlara aile konutu şerhi konur vs. inceleyebilirsiniz. Ev alırken dikkat edilmesi gerekenler de ayrıca incelenmelidir.
