6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun 63. Maddesi uyarınca ülkemizde, ticari reklamların uyması gerekli olan ilkeleri belirlemek ve haksız ticari uygulamalar karşısında tüketiciyi korumak amaçlı düzenlemeleri yapma, bunları inceleme ve denetimleri gerçekleştirme ve neticesine göre durdurma ya da aynı yöntemle düzeltme veyahut idari para cezası ya da gerekli görülen durumlarda da üç aya dek tedbiren durdurma cezası verme konularında görevli ve yetkili Reklam Kurulu oluşturulmuştur.
Reklam Kurulu, Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulmuş bir kuruldur ve kurulun kararları da bakanlık tarafından uygulanır.
Reklamlarda Bulunması Gereken Temel Özellikler
6502 sayılı Kanunun 61. maddesi düzenlemesine göre ticari reklamların; Reklam Kurulu tarafından belirlenen ilkeler ile genel ahlaka, kişilik haklarına, kamu düzenine uygun, doğru ve dürüst olmaları gereklidir.
Bu kapsamda tüketiciyi aldatacak ya da onun bilgi ve tecrübe noksanlıklarını istismar edecek, tüketicinin can ve de mal güvenliğini tehlikeye düşürecek, suç işlemeyi ve şiddet hareketlerini özendirecek, kamu sağlığını bozacak, hasta, yaşlı, çocuk ve engellileri istismar edecek şekilde ticari reklam yapılması da yasaktır.
Yine reklam olduğu açık bir şekilde belirtilmeden haber, yazı, yayın ve programlarda, mal ya da hizmete ilişkin marka, isim logo veyahut diğer ayırt edici ifade ve şekillerle ticari unvan ya da işletme isimlerinin reklam yapma amacı ile yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması da örtülü reklam kabul edilir ve her türden iletişim aracında örtülü reklam yapılması da yasaktır.
Reklam verenlerin, yayınladıkları ticari reklamlarında bulunan iddiaların doğruluğunu ispat yükümlülüğü bulunmaktadır.
Aynı amaca yönelen ve aynı ihtiyaçları karşılayan rakip mal ya da hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı ise yapılabilir.
Yani her türlü mecrada (TV, radyo, internet, gazete, dergi, broşür, açıkhava gibi) yayınlanan ticari reklamların;
Yasal mevzuata uygun olması,Reklam olduklarının açıkça belli olması,Özel düzenlemesi bulunan mal ya da hizmetlere ilişkin reklamların, ilgili mevzuatında yer alan hükümlere uygun olması gereklidir.
Reklam Kurulu Kimlerden Oluşur?
Yukarıda görev ve yetkileri açıklanan Reklam Kurulu’nun Başkanlığını, Ticaret Bakanı tarafından görevlendirilen ilgili Genel Müdür yürütür. Reklam Kurulu ise;
Ticaret Bakanlığının ilgili genel müdür yardımcıları arasından görevlendirilecek bir üye,Adalet Bakanlığı tarafından görevlendirilecek bir üye,Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından görevlendirilecek bir üye,Sağlık Bakanlığı tarafından görevlendirilecek bir üye,Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından görevlendirilecek bir üye,Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından görevlendirilecek bir üye,Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,Ankara, İstanbul ve İzmir büyükşehir belediyelerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,Yükseköğretim Kurulu tarafından, reklamcılık, iletişim ya da ticaret hukuku alanında uzman öğretim üyeleri arasından görevlendirilecek bir üye,Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından, Türkiye Medya ve İletişim Meclisi üyeleri arasından görevlendirilecek bir üye,Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu tarafından görevlendirilecek bir üye,Tüketici Konseyi tarafından, Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasından seçilecek bir üye,Reklam verenler dernekleri veya varsa üst kuruluşları tarafından seçilecek bir üye,Reklamcılar dernekleri veya varsa üst kuruluşları tarafından seçilecek bir üye,Türk Eczacıları Birliği tarafından görevlendirilecek eczacı bir üye,Türk Diş Hekimleri Birliği tarafından görevlendirilecek diş hekimi bir üye,Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi tarafından görevlendirilecek doktor bir üye,Türkiye Barolar Birliği tarafından görevlendirilecek avukat bir üye olmak üzere başkanla birlikte ondokuz üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri ise üç yıldır. Süresi biten üyeler yeniden görevlendirilebilirler ya da seçilebilirler.
Reklam Kuruluna Nasıl Başvuru Yapılır?
Reklam Kurulu Başkanlığı’na, ilgili mevzuata aykırı ve de tüketicileri aldatıcı nitelikteki ticari reklamlar ile ilgili olarak; tüketiciler, kurum ve kuruluşlar, rakip firmalar başvuruda bulunabilir. Ayrıca Reklam Kurulu Başkanlığı’nın bu tür reklamlara yönelik resen inceleme başlatma yetkisi de bulunur.
Reklam Kuruluna yapılacak başvurular yazılı olarak ya da elektronik ortamda (e-devlet üzerinden online olarak da) yapılabilir.
Başvuru sahibi gerçek kişi ise adını, soyadını, T.C. kimlik numarasını ve adresini, tüzel kişi ise unvanını ve adresini içermeyen başvurular, Reklam Kurulu tarafından değerlendirmeye alınmaz.
Yine başvurularda, şikayet konusu reklamın yayınlandığı mecra, tarih ile şikayetin konusu gibi belirleyici hususlara ve şikayetle ilgili bilgi ve belgelere de yer verilir.