Sirkadiyen ritim, insan vücudunun hormonal ve kimyasal üretim ve metabolizmasını yaklaşık olarak 24 saatlik döngü boyunca düzenlemektedir. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki bir günlük dönüşünün, canlılar üzerindeki fizyolojik, davranışsal ve biyolojik ritim tekrarı, sirkadiyen ritim yani biyolojik saat olarak tanımlanmaktadır. Bu sebeple sirkadiyen ritmin bozulması, bu döngülerde de bozulmanın yaşanmasına neden olmaktadır. Kısacası sirkadiyen ritim bozukluğu nedeniyle günününüz verimsiz geçebilmektedir. Bu ritmin düzgün olması, uykuyu zamanında uyumanızı ve uykudan zamanında uyanmanızı sağlamaktadır.
Sirkadiyen Ritim Nedir ?
Sirkadiyen ritim, bir insanın 24 saatte yaşadığı fizyolojik, hormonal ve psikolojik süreçlerinin tamamı olarak açıklanabilmektedir. Tüm bu süreçlerin tekrar etmesiyle oluşan biyolojik saat, doğru şekilde değerlendirildiği zaman vücut için en sağlıklı yaşam ve beslenme biçimi ayarlanabilmektedir. Ayrıca kilo vermek isteyenlerin kolaylıkla zayıflaması, kilo almak isteyenlerin de kolaylıkla kilo alabilmesi ve formunu korumak isteyen kişilerin fit kalması sağlanabilmektedir.
Sirkadiyen ritim, vücudun pek çok sistemini ve hormonunu etkilemektedir. Biyolojik saat bozukluğu durumunda da çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalıklar arasında tip 2 diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları, obezite, kanser ve benzeri yer almaktadır.
Sirkadiyen Ritmi Etkileyen Faktörler Nelerdir ?
Sirkadiyen ritmi en fazla etkileyen faktörler; uyku ve beslenme düzenidir. Eğer gün içerisinde sık sık uykuya dalıyorsanız, sabahları genel olarak geç uyanıyorsanız veya geceleri düzenli uyku uyuyamıyorsanız, bu durum biyolojik saat bozukluğu işareti olabilmektedir. Sirkadiyen ritmi olağan düzenine getirmek ve sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlamak için yapılabilecek olanlar da oldukça basittir. Bunun dışında biyolojik saati etkileyen faktörler arasında şunlar yer almaktadır:
SıcaklıkMelatoninVardiyalı çalışma saatleriIşık
Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Nasıl Düzeltilir?
Sirkadiyen ritim bozukluğunun giderilebilmesi için dikkat edilmesi gereke pek çok nokta vardır. Ancak sağlıklı beslenme ve sağlıklı uyku düzenine sahip olmakla birlikte biyolojik saatte de iyileştirmeler yapılabilmektedir. Sirkadiyen ritim düzenlemesi yapmak için dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
Sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenmekBulunulan odalardaki ışık yayan elektronik eşyalardan uzak durmak (telefon, tablet, bilgisayar)Vardiyali çalışma sistemiyle çalışan kişilerin lif ağırlıklı beslenmeye dikkat etmesi, taze sebze ve meyve tüketmesi, beyaz ekmek yerine tam buğday ekmek tercih edilmesiJetlag olunmasına neden olacak denizaşırı yolculukların sonrasında, öğünleri yerel zaman dilimine göre yemek ve bol su tüketmekBasit karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratların tercih edilmesiKahvaltıların yüksek proteinli olarak tüketilmesi
Sirkadiyen Ritim Bozukluğu Sonuçları Nelerdir ?
Sirkadiyen ritim bozukluğunun pek çok olumsuz etkisi olabilmektedir. Bu ritim bozukluğu daha yaygın olarak denizaşırı yolculukların sonrasında ortaya çıkmaktadır. Bu ritmin sürekli olarak kesintiye uğratılması, kişilerin jet lag olmasına, kendisini yorgun hissetmesine, yönelim bozukluklarına, uykusuzluğa hatta ve hatta bipolar bozukluğa da neden olabilmektedir. Bunun ile birlikte sirkadiyen ritim bozukluğu, kalp damar hastalıklarının da ortaya çıkmasında etkili olabilmektedir.
Ayrıca bu ritmin sürekli olarak kesintiye uğratılması ve bozulması, kanser hasatlıklarına da davetiye çıkartabilmektedir. Biyolojik saat bozulması, ergonomi açısından da sorunların yaşanmasına neden olabilmektedir. Bu ritim düzensizliği, insanların üretkenliğine de engel olabilmektedir. Ayrıca dikkat eksikliği meydana gelebilmekte, odaklanma sorunları yaşanabilmekte ve yorgunluk hissi kendisini fazlaca gösterebilmektedir.
