Ülkemiz hukuk sistemi içerisinde tüketici haklarının korunabilmesi ve hızlı bir şekilde hak kayıplarının iadesi amacıyla kurulan “Tüketici Hakem Heyetleri” vatandaşlar tarafından çok merak edilen hukuki müesseseler arasındadır. Bu yazımızda, Tüketici Hakem Heyeti Nedir? Kimlerden oluşur? Başvuru nasıl yapılır? Hakem heyeti kararlarına itiraz usulü nedir? Gibi soruları yanıtlayacağız…
Tüketici Hakem Heyeti Nedir?
Tüketici Hakem Heyetlerinin kuruluşu, görev alanı, başvuru, inceleme ve karar alma gibi tüm hususları 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 66 ve 72. Maddeler arasında düzenlenmiştir. 6502 sayılı Kanun 66/1 düzenlemesinde;
“Bakanlık, tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla il merkezlerinde ve yeterlilik şartları yönetmelikle belirlenen ilçe merkezlerinde en az bir tüketici hakem heyeti oluşturmakla görevlidir”
Hükmüne yer verilerek, Tüketici Hakem Heyeti kurulma esaslarını belirlemiştir. Bu anlamda satıcının, tüketicilere ayıplı mal ya da hizmet sağlaması veya sunması durumunda veyahut sunulan hizmet ya da malda eksiklik bulunması halinde tüketicilerin başvuru yapabileceği kurum Tüketici Hakem Heyeti’dir.
Yasal tanımdan da anlaşılacağı üzere Tüketici Hakem Heyetleri; “il Tüketici Hakem Heyeti” ve “İlçe Tüketici Hakem Heyeti” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Tüketici Hakem Heyeti Kimlerden Oluşur?
Tüketici Hakem Heyetlerinin başkanlığını, illerde ticaret il müdürü ya da görevlendireceği bir memur, ilçelerde ise kaymakam ya da görevlendireceği bir memur yürütür. Hakem Heyetinin başkan dışındaki diğer üyeleri ise,
Belediye başkanı tarafından, konunun uzmanı olan belediye personeli arasından görevlendirilecek bir üye,Baro tarafından, kendi mensupları arasından görevlendirilecek bir üye,Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklar için, Ticaret ve Sanayi Odasının ya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde Ticaret odası tarafından görevlendirilecek, satıcının esnaf ve sanatkâr olduğu uyuşmazlıklar yönünden ise, illerde Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği, ilçelerde ise en fazla üyeye sahip Esnaf ve Sanatkârlar Odası tarafından görevlendirilecek bir üye,Tüketici örgütlerinin kendi aralarından seçecekleri bir üye olmak üzere dört üye ve bir başkandan oluşur.
Tüketici Hakem Heyetinin çalışmalarına ve de kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa dair raporu sunmakla görevli raportörlerde, Tüketici Hakem Heyetleri bünyesinde istihdam edilirler.
Tüketici Hakem Heyeti Başvuru Parasal Sınır Nedir?
Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapabilmek için her yıl, yeniden değerleme oranına göre değişen parasal sınırlar öngörülmüştür. 2021 yılı için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru sınırı şu şekildedir;
Değeri 7 bin 550 Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklar için, ilçe tüketici hakem heyetlerine,Değeri 11 bin 330 Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklar için, il tüketici hakem heyetlerine,Büyükşehir statüsünde bulunan illerde ise 7 bin 550 Türk Lirası ile 11 bin 330 Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklar için il tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılması gerekmektedir.
27 Kasım 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan vergi, harç ve ceza tutarları için yeniden değerleme oranı % 36,20 olarak tespit edildiğinden, yeni bir düzenleme yoluna gidilmezse 2022 yılı parasal başvuru sınırları yukarıdaki değerlere % 36,20 ilave yapılması ile belirlenecektir.
Bu belirtilen değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar yönünden ise Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılamaz. Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklarda görevli yer Tüketici Mahkemeleridir.
Tüketici Hakem Heyetleri, yapılan başvuruları gereğini yerine getirmek üzere kabul etmek zorundadırlar.
Tüketici Hakem Heyeti Başvuru Nasıl Yapılır?
Tüketici Hakem Heyeti başvuruları, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu ya da tüketici işleminin gerçekleştiği yer hakem heyetine yapılır.
Tüketici Hakem Heyetine elden ya da posta yoluyla veyahut e-Devlet üzerinden başvuru yapılabilmesi mümkündür. Bu başvuruda uyuşmazlığı içeren dilekçe ile ilgili tüm delillerin Tüketici Hakem Heyetine sunulması önemlidir.
Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan başvurular, başvuru tarihine ve sırasına göre, en geç altı ay içerisinde görüşülüp karara bağlanır. Başvurunun niteliği, konusu, mal ya da hizmetin özelliği gibi hususların dikkate alınması suretiyle, karar süresi en çok altı ay daha uzatılabilir.
Tüketici Hakem Heyeti Kararlarına İtiraz
Tüketici Hakem Heyetleri tarafından verilen kararlara karşı, kararın taraflara tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içerisinde hakem heyetinin bulunduğu yerdeki “Tüketici Mahkemesine” itiraz edilebilir. Tüketici Mahkemesi kurulmamış yerlerde bu itirazlar Tüketici Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemelerine yapılır.
Tüketici Hakem Heyeti kararlarına karşı gerçekleştirilen itiraz üzerine, Tüketici Mahkemesi tarafından verilecek karar kesin niteliktedir.
İtiraz edilmeden ya da itiraz üzerine kesinleşen Tüketici Hakem Heyeti kararları, taraflar için bağlayıcıdır. Bu karar yerine getirilmezse, ilamlı icra yolu ile kararın yerine getirilmesi sağlanır.
