Tutuklama, ceza hukuku alanında daima en çok merak edilen konular arasında yer alır. Peki, özgürlüğü bağlayıcılığı nedeniyle oldukça ağır bir koruma tedbiri olan tutuklamanın amacı nedir? Hangi şart ve koşulların varlığı durumunda tutuklama tedbirine başvurulabilir? İşte, merak edilen yönleri ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 100 ve devamı maddelerde yer verilen “Tutuklama” ve tutuklamanın amacı hakkında bilgiler…
Tutuklamanın Amacı Nedir?
Tutuklamada esas anlamda, işlenmiş bir suça ilişkin delillerinin korunması ya da suç şüphelisinin veya sanığın kaçmasının engellenmesi amaçları öngörülür.
Bu anlamda tutuklama kararı verilmesinde başlıca iki amaç bulunur. Tutuklamanın amacı ise:
- Delillerin muhafaza edilebilmesi yani şüpheli ya da sanık tarafından delillerin yok edilmesinin, değiştirilmesinin, karartılmasının engellenmesi,
- Suç şüphelisinin ya da sanığın kaçmasının ya da saklanmasının önlenmesi olarak sayılabilir.
Tutuklama Kararını Hangi Makam Verir?
Kişiyi özgürlüğünden yoksun bırakan bir koruma tedbiri olan tutuklamaya; soruşturma evresinde ya da bir başka ifadeyle savcılık aşamasında Sulh Ceza Hakimi, kovuşturma evresinde yani dosyanın iddianame ile mahkemeye sunulduktan sonraki aşamada ise ceza davası önünde bulunan Mahkeme tarafından karar verilebilir.
Tutuklama Koşulları Nelerdir?
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 100. Maddesi kapsamında düzenlenen tutuklama tedbirine başvurulabilmesi için gereken koşullar ise şu şekilde sayılabilir:
1) Tutuklama kararı verilebilmesi için gerekli olan ilk koşul, suç şüphelisi ya da sanık hakkında kanuni tabir ile “kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin” dosyada bulunması gerekir. Bu anlamda kuvvetli suç şüphesinden, bahse konu suçun şüpheli ya da sanık tarafından işlendiği yönünde somut delillerin bulunması anlaşılır.
2) Tutuklama kararı verilebilmesi için gereken bir diğer koşul ise yine kanuni tabiri ile “tutuklama nedeninin” bulunmasıdır. Yani kuvvetli suç şüphesini gösteren somut deliller yanında ayrıca tutuklama nedeninin de birlikte bulunması gerekir.
Bu kapsamdan olarak tutuklama nedeni olarak görülebilecek durumlar ise,
- Suç şüphelisi ya da sanığın kaçması ya da kaçacağı şüphesine neden olacak somut olguların varlığı,
- Suç şüphelisi ya da sanığın delilleri karartacağı konusunda kuvvetli şüphe bulunması,
- Ceza Muhakemesi Kanunu 100/3 maddesinde sayılan katalog suçlardan (Ceza hukuku sistemimize göre katalog suçlar yönünden tutuklama nedeni var sayılır) birinin işlendiği konusunda somut delillere dayalı kuvvetli şüphe bulunması halleridir.
Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki, bu sayılan tutuklama nedenleri tutuklanan şüpheli ya da sanık yönünden ortadan kalkarsa, şüpheli ya da sanık derhal salıverilmelidir.
Hangi Suçlar Nedeniyle Tutuklama Kararı Verilemez?
Ceza olarak yalnızca adli para cezasını gerektiren suçlar ile hapis cezasının üst haddi iki yıldan daha fazla olmayan suçlar yönünden (Bunun istisnası vücut dokunulmazlığına yönelik kasten işlenen suçlardır. Bu suçlarda üst sınır iki yıldan az olsa dahi koşulları varsa tutuklama kararı verilebilir) tutuklama kararı verilemez.
Sonuç olarak belirtmek gerekir ki; yukarıda ayrıntılı şekilde değindiğimiz gibi tutuklamada amaç şüpheli ya da sanığın kaçmasını engellemek ve delilleri korumaktır. Yine tutuklama tedbiri niteliği itibariyle geçici bir koruma tedbiridir, cezalandırma amacıyla kullanılamaz. Bu nedenle tutuklama orantılı ve ölçülü olmalıdır. Bu açıdan bakıldığında tutuklama ile elde edilebilecek amaca adli kontrol tedbirleri ile ulaşılması mümkünse, tutuklama yerine adli kontrol tedbirlerine başvurulması gerekeceği açıktır.
İlginizi Çekebilir: Tutuklama Nedir? Tutukluluk Nedenleri Nelerdir? Tutukluluğa İtiraz Nasıl Yapılır?
