Miras Hukuku denildiğinde vasiyetname ilk akla gelen hukuki terimler arasında yer alır. Bu yazımızda önemli bir miras hukuku konusu olan “Vasiyetnamenin İptali Davası” hakkında merak edilenlerin yanıtlarını sizler için bir araya getireceğiz.
Vasiyetnamenin İptali Davası Ne Demektir?
Vasiyetnamenin iptali davası, çeşitli nedenlere dayalı olarak hukuka uygun olmayan bir vasiyetnamenin, bu vasiyetname nedeniyle hakları zarara uğrayan kişilerce iptali amacıyla açılan bir medeni hukuk davasıdır.
Vasiyetnamede esasında bir ölüme bağlı tasarruf niteliğinde olduğundan, vasiyetnamenin iptali davasına, Türk Medeni Kanunu’nda yer alan tanımlama göz önüne alınarak, ölüme bağlı tasarrufların iptali davası adı da verilmektedir. Peki, vasiyetnamenin iptaline ilişkin davayı kimler açabilir? Bu dava için belirlenmiş bir süre var mıdır? Vasiyetnamenin iptali nedenleri hangileridir?
Vasiyetnamenin İptali Davası Açılabilecek Haller Nelerdir?
Vasiyetnamenin iptali davasına ilişkin yasal hükümler Türk Medeni Kanunu 557 ile 559 maddeleri arasında “Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Davası” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu yasal düzenleme göz önüne alındığında vasiyetnamenin iptali davası açılabilecek haller ise şunlardır;
1- Ehliyetsizlik
Vasiyetnamenin iptali davası açılabilecek hallerden ilki tasarruf ehliyetinin bulunmamasıdır. Ölüme bağlı tasarruf işlemleri olan vasiyetname ya da miras sözleşmelerinde, tasarrufta bulunacak kişinin tasarruf ehliyetinin bulunması gereklidir. Bu kapsamda vasiyetname düzenleyebilmek için bir kişinin 15 yaşını doldurmuş olması ve ayırt etme gücüne de sahip olması gereklidir.
Yani, vasiyetname düzenleme anında tasarrufta bulunan kişi ayırt etme gücüne sahip değilse ya da 15 yaşını doldurmamışsa, düzenlenen vasiyetname açısından ilgililerce vasiyetnamenin iptali davası açılabilecektir.
2- Yanılma, Aldatma, Korkutma ya da Zorlama ile Oluşan İrade Sakatlıkları
Vasiyetnamenin iptali davası açılabilecek bir diğer hal ise tasarrufun yanılma, aldatma, korkutma ya da zorlama altında gerçekleşmesi durumudur.
Bu konuda Türk Medeni Kanunu 504. Maddesi düzenlemesinde;
“Mirasbırakanın yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama etkisi altında yaptığı ölüme bağlı tasarruf geçersizdir. Ancak, mirasbırakan yanıldığını veya aldatıldığını öğrendiği ya da korkutma veya zorlamanın etkisinden kurtulduğu günden başlayarak bir yıl içinde tasarruftan dönmediği takdirde tasarruf geçerli sayılır”
Hükmüne yer verilmiştir. Yani, vasiyetnamedeki irade sakatlıkları eğer miras bırakanın sağlığında öğrenilmişse, bu durumda miras bırakan bir yıllık yasal süre içerisinde tasarrufundan dönebilecektir. Miras bırakan bu bir yıllık sürede tasarruftan dönmemişse artık miras bırakanın ölümünden sonra mirasçıları da irade sakatlıklarına dayalı olarak iptal davası açamayacaklardır. Ancak vasiyetnamedeki irade sakatlıkları miras bırakan kişinin sağlığında öğrenilmemişse, mirasçıların süresi içinde iptal davası açma hakları bulunacaktır.
3- Hukuka ve Ahlaka Aykırılık
Vasiyetnamenin içeriği, bağlı olduğu koşullar ya da yüklemeler hukuka veyahut ahlâka aykırı ise süresi içinde ilgililer tarafından, vasiyetnamenin iptali davası açılabilecektir.
4- Şekil Eksikliği
Ölüme bağlı bir tasarruf olan vasiyetnamenin hangi koşullarda hangi şekilde düzenleneceği yasal olarak belirlenmiştir. Eğer vasiyetname, bu kanunda öngörülen şekil şartlarına uyulmaksızın düzenlenmişse iptal davasına konu olabilecektir.
Vasiyetnamenin İptali Davasını Kimler Açabilir?
Türk Medeni Kanunu 558. madde düzenlemesi uyarınca, vasiyetnamenin iptali davasında davacı sıfatı ile bulunabilecekler yani bu davayı açabilecekler, vasiyetnamenin iptalinde menfaatleri bulunan mirasçılar ya da vasiyet alacaklılarıdır.
Bu kişilerin açacağı iptal davası, vasiyetnamenin tamamının ya da bir kısmının iptaline yönelik olabilir. Vasiyetnamenin iptali davası konusunda görevli ve yetkili olan mahkeme ise, miras bırakan kişinin yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesidir. Burada kesin yetki kuralı vardır ve bu dava yalnızca miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir.
Bu tür davalarda ispat yükü ise davayı açan tarafa aittir. Yani vasiyetnamenin iptalini gerektiren bir neden bulunduğunu, davayı açan mirasçı veya vasiyet alacaklısının ispat etme yükümlülüğü vardır.
Vasiyetnamenin İptali Davası Hangi Sürelerde Açılabilir?
Vasiyetnamenin iptali davası, dava açma hakkı bulunanın vasiyetnameyi, iptal nedenini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlamak üzere bir yıl süre geçmekle ve her halükarda vasiyetname açılma tarihinden başlamak üzere iyi niyetli davalılar yönünden on yıl, iyi niyetli olmayan davalılar yönünden ise yirmi yıl geçmekle düşer.
Vasiyetnamenin iptaline karar verilirse, bu karar gemişe etkilidir ve vasiyetnameyi ya da iptali istenen kısmı yapıldığı andan itibaren hükümsüz hale getirir. Vasiyetnamenin iptaline yönelik davalar ancak davanın tarafı olan kişileri bağlar.
