Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Yeni ortaklık yapacağınız insanlarla gerçekleştirdiğiniz çok önemli bir toplantıda olduğunuzu hayal edin. Yaptığınız projenin sunumunun ortasındasınız ve bilgisayarınız aniden bozuldu. Kendini kilitlediği için müdahale edemiyorsunuz. Evet, bu senaryonun ne kadar can sıkıcı olabileceğinin farkındayız.

Yazılımcılar uygulamalarda çok yüksek bellek ve işlemci kullanımının önüne geçebilmek için birtakım kestirme yollara başvurabiliyor fakat bu denemeler sonucunda uygulamanın kodlarının bazı noktalarında boşluklar oluşuyor. Bu boşluklar yüzünden bilgisayarlarda çeşitli problemler meydana gelse de aslında bilgisayarların maliyetini ciddi oranda azaltabilen bu yöntem kar-zarar ilişkisi kurulduğunda faydalı bile olduğu söylenebilir.

Beynimiz de tıpkı bu örnekte olduğu gibi kaynak sıkıntısı hissettiğinden ya da kimi zaman kaynaklarını idare kullanmak amacıyla bu tip kestirme yollara sapabiliyor. Bu küçük oyunlardan birkaçını daha net görebilmek için birlikte denemeye var mısınız?

Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Deney 1

İlk deneyimiz için yalnızca bir madeni paraya ihtiyacımız olacak. Elinize aldığınız madeniyi yere bırakın ve bu paraya odaklanarak geriye doğru yavaşça uzaklaşın. Para ile aranızdaki uzaklık artarken aynı zamanda paranın retinanızdaki yansıması giderek küçülür. Fakat buna rağmen parayı olduğundan küçük değil de yalnızca mesafe olarak daha uzakta olduğunu görürsünüz.

Bunun sebebi, retinanızda meydana gelen para görüntüsü küçülmeye başladığından beyin bunu telafi etmek için zihninizdeki para görüntüsünü büyütmesidir. Yani beyninizin size bir oyunudur diyebiliriz. Bunun bilimdeki adı “boyut sabitliği”dir.

Bu kavram sayesinde günlük yaşantımızda karşılaştığımız nesnelerin boyutlarını çoğu zaman doğru yorumlayabiliyoruz. Fakat bazı koşullarda yukarıdaki bilgisayar örneğinde olduğu gibi boyut sabitliğinde oluşan sıkıntılar sebebiyle göz yanılsamaları meydana gelebiliyor.

Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Mesela, elinize orta büyüklükte bir cetvel alarak, yukarıdaki yıldızı iyice inceleyin. Mavi renkteki çizgiler daha kavisli ve birbiriyle aynı uzunlukta görünmüyor. Fakat cetvel yardımıyla çizgilerin boyunu ölçerseniz iki çizginin birbirinin aynısı olduğunu fark edersiniz. Burada yaşadığımız aslında bir yanılsama. Şeklin ortasında bulunan sarı çizgilerin kesişiminin, görüntünün çevresinden çok daha uzakta olduğunu düşünüyor ve mavi çizgiler arasındaki uzaklığı arttırarak yanılsamaya düşüyoruz.

Deney 2

Uzaklıkları tahmin ederken yaşanabilecek sorunlar, aşağıdaki renkli çizgilerin paralel olmasına rağmen birbirleriyle farklı açılarda duruyormuş gibi algılanmasına sebep oluyor. Ancak gariptir ki, bu çizgilerin hepsi birbiriyle paralel konumlandırılmıştır. Hatta elinizdeki cetveli kaldırmadıysanız ölçerek paralelliği görebilirsiniz.

Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Renkli çizgilerin üzerinde bulunan kısa çizgiler, farklı açılarda yerleştirildiği için bir illüzyon oluşturuyor. Bu sayede renkli çizgiler üst taraflarına doğru eğimli bir görüntüye sahip oluyor. Beyin, üst üste gelse artı şeklini oluşturabilecek bu çizgileri, giderek gözümüzden uzaklaşan birer cisim gibi görüyor ve buna karşılık mesela yeşil ve mavi çizgiler arasında bulunan aralığı en yukarıda yani en uzakta gibi algılıyor. Böylece beyin, çizgiler arasındaki mesafe değişiyormuş gibi yorumluyor.

Deney 3

Aşağıda gördüğünüz yatay çizgilerin hepsinin birbirine paralel olduğunu söylesek, şaşırır mısınız? Ama gerçek bu! Resimdeki bütün yeşil kutular birbirine eşit ve tüm çizgiler birbirine paralel. İnce yatay çizgilerin neden birbirine doğru genişlediğini veya daraldığını gördüğümüze gelelim. Bilim insanları bunun sebebinin “boyut sabitliği” ile ilgili olmadığını düşünüyor. Çünkü bu görüntüde çizgiler arası mesafenin artıp azaldığına ilişkin farklı çizgiler yer almıyor.

Beynimiz Bize Nasıl Oyunlar Oynuyor?

Sinirbilimciler, bu alandaki çalışmalara büyük bir hızla devam ederek beynin algılama yeteneğini daha detaylı bir şekilde inceliyor. Nöral hesaplama sorunlarını ve nedenlerini daha net bir şekilde analiz edebilmek, sinir sistemine ulaşan verinin hangi yollardan geçerek nasıl işlendiği hakkında daha çok şey öğrenmemizi sağlayacak. Henüz bilmediğimiz onca boşluğa rağmen beynimiz, hala bütün bilgisayarlar ve cihazlara oranlara olağanüstü bir üstünlüğe sahip.

Eğer sahip olduğumuz bu cevherin nasıl çalıştığını daha iyi anlayacak olursak, çok daha güçlü çalışabilen daha yetenekli bilgisayarlar üretme şansımız olabilir. Hatta kim bilir belki gelecekte bizim kadar derin düşünebilen cihazlar bile hayata geçirilebilir.

0
mutlu
Mutlu
0
_zg_n
Üzgün
0
sinirli
Sinirli
0
_a_rm_
Şaşırmış
0
vir_sl_
Virüslü

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Giriş Yap

OKU Haber Dergi ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!