Japon kültürünün belki de en önemli parçası olan geyşalar, kendilerine has özellikleri ile tüm dünyada dikkat çekiyorlar. Japon kadınlar, talep ettikleri sürece geyşalık eğitimlerinden geçebildikleri gibi bu eğitim oldukça genç yaşlarda başlıyor. Geyşa ne demek sorusu da işte tam bu noktada devreye giriyor. Japon kültürüne göre geyşa, erkeklere hizmet eden ve eğlence kültüründe yer alan kadın anlamına geliyor. Japon kadınları özellikleri arasında yer alan bu kavram, modern dünyada etkisini kaybetse de bir dönem oldukça popülerdi.
Gelin geyşa nedir ve Japon kültüründe kadınların bulunduğu konum neresidir daha da yakından bakalım.
Geyşa Nedir?
Geyşa ne demek sorusu özellikle modern zamanlarda sıkça sorulan ve merak edilen bir sorudur. Japon kültüründe önemli bir yere sahip olan bu kavramın derinlemesine incelenmesi batı toplumları tarafından pek mümkün olmamıştır. Genellikle içe dönük bir kültür olarak tanımlanan Japon kültüründe, kadın kavramını konuşmak da modern zamanların en çok tercih edilen konularından biri haline gelmiştir.
Yapılan araştırmalar ve ortaya çıkan detaylar kapsamında Japon geyşaları, 1600 ve 1868 yılları arasında ortaya çıkmışlardır. Eğlence dünyasının en önemli özelliklerinden biri olan bu unvan, dansçı ve şarkıcı kadınlara verilmekteydi. Aynı zamanda bu kadınların sohbetlere katılması ve erkek müşterilere hizmet etmesi de sağlanıyordu. İşin ilginç tarafı ise Japon geyşaları ilk ortaya çıktıklarında kadın kılığına girmiş erkeklerden oluşuyordu. Daha sonra kadınların da geyşalık yapmalarına olanak tanındı ve bu süreç bu şekilde kadın temelli bir işleyişe döndü.
?
Geyşa nedir sorusuna yanıt arayan kişiler bu durumun bir çeşit seks işçiliği olduğunu da savunabilirler. Oysaki sanılanın aksine bu durum bir seks işçiliği ya da hayat kadınlığı olarak tanımlanmamaktadır. Bu unvana sahip olan ve gereken eğitimleri alan kadınlar müşterileri ile isterlerse cinsel birleşim yaşayabilirler. Fakat bu her zaman paralı bir ilişki olmak durumunda değildir. Hatta zamanla geyşalık yapan kadınların çeşitli iş toplantılarına ve politik birleşimlere de katılabildiği gözlemlenmiştir. Yani Japon kültüründe geyşa, her alanda hizmet sunan bir kadın olarak tasvir ediliyor.
Yalnızca II. Dünya Savaşı dönemine kadar olan süreçte acemilikten çıkıp uzmanlığa geçen kadınların bekaretlerini bırakma törenleri yapılmaktaydı. Bu törende genç kadının bekareti çok zengin bir beyefendiye para karşılığı satılırdı. Karşı taraftan alınan para da eğitim alınan evin harcamaları için kullanılırdı. Bu uygulama modern dönem ile birlikte kaldırıldı.
Geyşaların Eğitimi
Geyşalar, oldukça disiplinli ve kapsamlı bir eğitime tabi tutulan, kültürlü ve entelektüel kadınlardan oluşmaktadır. Bu kapsamda alınan eğitimlerin başında da sanat gelmektedir. Bir Japon geyşası en az birkaç sanat dalını en iyi şekilde öğrenmek üzere kapsamlı bir eğitim görmektedir. Bu sanat dallarının başında Japon geleneksel dansları, geleneksel çalgıların (şamisen) çalınması ve şan eğitimi gelmektedir.
Henüz çocuk yaşta eğitime gönderilen Japon geyşası adayları ağır şartlar altında bir evde eğitim görür ve çalışırlar. 13 ve 18 yaşları arasında olanlara da “acemi geyşa” adı verilir. Ayrıca acemi olanların giyim kuşamı ve saç toplama şekilleri uzman olanlara göre oldukça farklıdır. Mertebe atlandığında kadınların giyim kuşamı ve saç toplama şekilleri de değişmektedir.
Geyşaların Makyajı
Japon kadınlar, günlük hayatta oldukça sade bir makyaj tekniğini benimsemişlerdir. Fakat geçmişte Japon geyşası olmayan kadınların bile makyaj teknikleri oldukça şaşırtıcıdır. Buna göre modern dönemde de Japon geyşalığı yapan kadınların oldukça ilginç bir makyaj tekniği bulunuyor.
Bir Japon geyşası tüm kaşlarını tamamen aldırarak “ hikimayu ” isimli teknikle kaşlarının bulunduğu bölgeyi boyuyor. Kaşların tamamen alınması da yüzün özel bir pudra ile tamamen beyaza boyanmasını sağlamak içindir. Aynı zamanda bu kadınların dişleri de siyaha boyanıyor. Bunun nedeni de Japon kültürüne ait olan bir güzellik algısından kaynaklanmaktadır. Geçmişte de Japon kadınları özellikleri arasında dişlerin tamamen siyaha boyanması köklü bir gelenektir. Modern zamanlarda bu uygulama pek uygulanmamaktadır.
Geyşa Evlerinde Yaşam
Geçmişte, Japon geyşalarının oldukça zor ve ağır şartlarda hayatlarını sürdürdükleri düşünülürdü. Özellikle de Japon kültürünü anlatan film ve kitaplarda bu durum oldukça acımasız bir gelenek olarak lanse edilmektedir. Aslında bu yolu seçen ve Japon felsefesinden gelen kadınlar, bu şekilde katı kurallar ile yaşamaktan şikayetçi değiller.
Geyşaların ikamet ettikleri evlerde pek çok iş, acemi olanlar tarafından yürütülür ve acemilik kavramı 13 – 18 yaş arasını kapsar. Bu durum da aslında modern zamanlarda çocukların sömürülmesi olarak adlandırılabilir. Bu sebepten dolayı günümüzde geyşalar, daha rahatlar ve sömürü karşıtı bir program içerisinde eğitiliyorlar. Yine ağır bir disiplin altında çalıştırılan bu kişiler, zamanla modern hayatın getirdiklerine ve kültürün etkisini kaybetmesine göre daha rahat bir yaşam sürebileceklerdir.
Günümüzde Japon Geyşalığı
Modern zamanda geyşalık kavramı eskiye oranlar etkisini günden güne kaybediyor. Özellikle Tokyo’da artık bu kültür için eğitim evleri bulunmuyor. Kyoto’da az da olsa bu işi yapan Japon kadınlarına rastlamak mümkündür. Fakat burada da bu eski kültürün eskisi kadar popüler olmadığı gözlemlenebiliyor.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi kapsamında kız çocuklarının eğitim hayatına katılması yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. Dolayısıyla bu sistem Japon geyşalığı için de etkileyici olmuştur. Artık ilk ve orta okul eğitimini tamamlayan kız çocuklarının geyşalık eğitimlerine katılımı yasaldır. Aksi durumlarda kanunlar önünde suç işlenmiş kabul edilir.
Artık 15 yaşından sonra geyşa eğitimi alınmakta ve bu eğitim de eskiye oranla daha az disipline sahip olmaktadır. Eğitimin gereklilikleri de insan haklarına uygun bir şekilde düzenlenmiş ve modern topluma uygun etik kuralları çerçevesinde verilmektedir.
2020 Şubat ayı itibariyle Japon kadınlar ve geyşa kültürü hakkında yayınladığımız videoları da konu içerisinde izleyebilirsiniz. Peki, tüm bunların dışında sosyal medyada da görüldüğü gibi, Japon kadınların iş yerlerinde mecburi olarak topuklu ayakkabı giyindiklerini biliyor muydunuz? Japonya’da Hava durumu nasıl olursa olsun, Japon kadınların işyerlerinde her zaman toplu ayakkabı giyinmek durumundalar. Geçtiğimiz aylarda Japon kadınlar buna dayanamadılar ve isyan ettiler. İşte konuyla ilgili video aşağıda:
