Haksız tutuklama tazminatı kişilerin hukuki haklarından birisidir. Peki nedir bu haksız tutuklanma tazminatı, nasıl dava açılır?
Haksız olarak hakkında tutuklama kararı verilen ya da gözaltı ve arama gibi koruma tedbiri uygulananların, yapılan bu haksız işlemlere karşı devletten maddi ve manevi tazminat talep hakları, merak edilen hukuki konular arasında yer alıyor. İşte, merak edilen tüm yönleriyle “Haksız Tutuklama Tazminat İstem ve Davaları’’!
Haksız Tutuklama Tazminatı Ne Demektir?
Bir suça ilişkin soruşturma ya da kovuşturma süreçlerinde söz konusu olan koruma tedbirleri ve bu kapsamdaki tutuklama kararları, özenli ve ciddi bir inceleme sonrası verilmesi gereken kararlardır. Ancak uygulamada bu husus her zaman sağlanamadığından, bazen haksız tutuklamalar ya da diğer koruma kararları (gözaltı, arama, adli kontrol vb.) söz konusu olabilmektedir.
İşte bu durumlarda, haksız olarak tutuklanan veya hakkında diğer koruma kararı verilen kişinin, maddi ve manevi zararlarının Devlet tarafından tazmin edilmesine kısaca haksız tutuklama tazminatı adı verilir.
Haksız Tutuklama Tazminatı Hangi Hallerde Alınabilir?
Haksız tutuklamaya dair tazminat, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 141. Madde kapsamında “Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat” başlığı altında düzenlenmiştir. Madde düzenlemesine göre;
- Kanunlarda gösterilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan ya da tutukluluğunun devamına karar verilen,
- Kanuni olarak belirlenen gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılmayan,
- Kanuni hakları kendisine hatırlatılmadan ya da hatırlatılan haklarından yararlandırılması isteği yerine getirilmeksizin tutuklanan,
- Kanuna uygun bir şekilde tutuklanmasına karşın makul süre içerisinde yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve de bu süre içerisinde hakkında hüküm verilmeyen,
- Kanuna uygun bir şekilde yakalandıktan ya da tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığı ya da beraat karar verilen,
- Mahkum olsalar dahi gözaltı ve tutuklulukta geçirmiş oldukları süreler, hükümlülük sürelerinden fazla olan,
- Yakalama ya da tutuklama nedenleri ile haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla ya da bunun hemen olanaklı olmadığı durumlarda sözle açıklanmayan,
- Yakalanmaları ya da tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,
- Hakkında verilen arama kararı ölçüsüz olarak gerçekleştirilen,
- Eşyasına ya da diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadan elkonulan,
- Yakalama ya da tutuklama işlemlerine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkanlarından yararlandırılmayan,
Kişilerin, uğramış oldukları tüm maddi ve manevi zararlarını, Devletten isteme hakları bulunur. Yani bu sayılan hallerde ve özellikle de haksız olarak gerçekleşen tutuklama durumlarında, bu tazminatın istenmesi önem arz eder.
Haksız Tutuklama Hangi Hallerde Oluşabilir?
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılan ve son derece ağır sonuçları olabilen tutuklama kararı, usul ve esas açısından oldukça sıkı koşullara bağlanmıştır. Bu nedenle tutuklama kararı verileceği durumlarda somut kaçma şüphesinin veya delilleri gizleme ya da ortadan kaldırma ihtimalinin ortaya konabilmesi gereklidir.
Yine tutuklama kararının ölçülü olması, adli kontrol uygulanmasının neden yetersiz olacağının açıklanması ve usul kurallarına da uyulması gerekir.
Bu sayılan koşullara uygun olmaksızın tutuklama kararı verilmesinde ya da usulüne uygun tutuklama kararından sonra tutuklama koşulları ortadan kalkmasına karşın tutukluluğun devamına ilişkin kararlarda veya kişi hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veyahut beraat kararı verildiği durumlarda, kişinin haksız olarak tutuklandığı ortaya çıkmış olur.
Haksız Tutuklama Tazminatı Davası Açma Süresi
Ceza Muhakemesi Kanunu 142. madde düzenlemesine göre, haksız tutuklama ya da diğer usulsüz uygulamalara maruz kalan kişinin; karar veya hükümlerin kesinleştiğinin tebliğinden itibaren üç ay ve her durumda karar ya da hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içerisinde, tazminat davasını açması gerekir. Bu süreler hak düşürücü sürelerdir, bu süreler geçirildikten sonra tazminat istemi mümkün değildir.
Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Haksız tutuklamaya ya da haksız diğer koruma tedbirlerine karşı açılacak tazminat davasının, kişinin ikamet ettiği yerde bulunan Ağır Ceza Mahkemesine açılır. Ancak haksız tutuklama ya da koruma tedbirine bu Ağır Ceza Mahkemesi karar vermişse, bu durumda tazminat davası en yakın yer Ağır Ceza Mahkemesine açılır.
İlginizi Çekebilir: Hukuk Sistemimizde Evlenme Engelleri Nelerdir? Kesin Nitelikte Engeller ve Kesin Nitelikte Olmayan Evlenme Engelleri
