NATO nedir? NATO ne demek? NATO açılımı nasıl? NATO katılım süreci nasıl işler? NATO nedir, kimlere hitap eder?
İsveç ve Finlandiya’nın başvuru istekleri ile NATO ve NATO üyelik süreci kamuoyunda yeniden merak edilen konular arasına yerleşti. Peki, NATO nedir? NATO’ya üyelik süreci nasıl işler? İşte, tüm merak edilen yönleri ile Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü…
NATO Ne Demektir? NATO Nedir?
NATO yani Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization), ikinci dünya savaşı sonrasında 4 Nisan 1949 tarihinde Kuzey Atlantik Antlaşmasına dayanarak 12 ülke tarafından kurulan ve farklı tarihlerde 18 ülkenin daha katılımıyla toplam 30 ülke tarafından oluşturulan uluslararası askeri ittifaktır.
NATO’nun amacı NATO nedir sorusu sonrası daha iyi anlaşılacaktır; üye ülkelere yönelik herhangi bir dış devletten gelebilecek saldırı karşısında ortak savunma yapmak olarak açıklanabilir.
NATO’nun merkezi ise kurucu üye ülkelerden Belçika’nın başkenti olan Brüksel’de bulunur. NATO’nun kurucu 12 üye ülkesi ABD, Kanada, İngiltere, İtalya, Fransa, Hollanda, Danimarka, Norveç, Lüksemburg, Portekiz, İzlanda ve Belçika’dır. Aradan geçen zaman içinde 8 ayrı genişleme dalgası ile NATO’nun üye sayısı da 12’den 30’a çıkmıştır.
Türkiye’nin NATO’ya Katılım Süreci
Türkiye, Yunanistan ile birlikte NATO’ya 1952 yılında ilk katılan üye olmuştur. 1955 yılında Almanya ( o zaman ismiyle Federal Almanya) ve 1982 yılında da İspanya NATO’ya katılmıştır. 1999 yılında ise Macaristan, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nin katılımı ile NATO’nun üye sayısı ondokuza yükselmiştir.
2004 yılında Romanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Slovenya, Slovakya ve Estonya NATO’ya girmiştir. Arnavutluk ve Hırvatistan 2009 yılında, Karadağ 2017 yılında ve son olarak da Kuzey Makedonya 2020 yılında NATO’ya dahil olmuştur.
NATO’ya Üyelik Süreci Nasıl İşler?
Gündeme sık sık gelmesi, NATO nedir kadar NATO’ya üyelik nasıl gerçekleşir konusunu da gündeme getirir. Rusya’nın Ukrayna saldırısı sonrası, uzun yıllar boyunca askeri tarafsızlık ilkesi ile hareket eden İsveç ve Finlandiya NATO üyelik başvurusuna karar verdi. Peki, NATO üyelik süreci nasıl işliyor?
NATO üyelik sürecinin temeli ABD Washington’da imzalanan ve bu nedenle Washington Antlaşması olarak da adlandırılan Kuzey Atlantik Antlaşmasına dayanıyor. Antlaşmanın 10. Maddesi uyarınca Kuzey Atlantik bölgesi güvenliğine katkı sunabilecek herhangi bir ülke ittifaka davet edilebiliyor.
NATO Nedir| Oy Birliği Şartı
Ancak, bir ülkenin NATO’ya katılabilmesi için tüm üyelerin oy birliği gerekiyor. Yani bir başka ifade ile 30 üye ülkenin de onayı gerekiyor.
NATO üyeliği için yedi ayrı adımdan oluşan çok aşamalı bir katılım sürecinin tamamlanması da zorunluluk arz ediyor.
İlk adımda, NATO yetkilileri ile katılım için davet edilen ülke temsilcilerinin Brüksel’de görüşmeleri gerekiyor. Bu görüşmeler esnasında davet edilen ülkenin, üyelik için gereken askeri, siyasi ve yasal şartları karşılayıp karşılamadığı, askeri, siyasi, ekonomik, istihbari ve yasal yükümlülükleri yerine getirip getiremeyeceği konuları müzakere ediliyor. Aslında bu sorgulama NATO nedir konusunda da ipucu olmaktadır.
Sonraki adımda davet edilen ülke, NATO Genel Sekreterine “resmi niyet mektubu” gönderiyor ve bu şekilde NATO yükümlülüklerine ve üzerine düşen taahhütlere uyacağını bildiriyor.
Üçüncü adımda ise NATO tarafından, Kuzey Atlantik Antlaşmasına ilave katılım protokolleri hazırlanıyor ve bu protokoller, NATO üyesi ülkeler tarafından imzalanıyor.
Dördüncü aşamada da bu protokollerin NATO üyesi ülkelerin kendi ulusal yasaları uyarınca onaylanması gerekiyor.
Beşinci adımda, NATO üyesi ülkeler onay süreçlerini tamamlamalarından sonra Kuzey Atlantik Antlaşmasını saklayan Amerika Birleşik Devletleri’ne protokolleri kabul ettiklerine ilişkin bildirimde bulunuyorlar.
Altıncı adımda ise NATO Genel Sekreteri, söz konusu ülkeyi ittifaka katılmak için davet ediyor.
Son adımda yani yedinci adımda ise, davet edilen ülke kendi yasal sürecini tamamlamak suretiyle katılım belgesini Kuzey Atlantik Antlaşması’nı saklayan Amerika Birleşik Devletleri’ne teslim ediyor.
Tüm bu aşamaların tamamlanması ile de davet edilen ülke NATO üyesi oluyor. Bundan sonra ülkeler NATO nedir kapsamında sunulan özelliklere uygun hareket ederek, birliğe uyum sağlaması gerekir.
İlginizi Çekebilir: Masumiyet Karinesi Nedir? Türk Hukuk Sisteminde Suçsuzluk İlkesi Nasıl Uygulanır?
