Sendika üyeliği neden önemlidir? Gerek işçiler ve gerekse de kamu çalışanları açısından sendikalı olarak çalışma, ülkemizde de çok tercih edilen ve güvence sağlayan bir konu olarak öne çıkıyor.
Bu yazımızda; sendika üyeliği nedir, sendika üyeliği ne zaman başlar, sendika üyeliğinden çekilme nasıl yapılır, sendika üyeliği iptali gibi merak edilen soruları yanıtlayacağız.
Sendika Üyeliği Ne Demektir?
Sendika üyeliği ne demektir? İşsizler, ev hanımları ve emekliler sendika kurabilir mi? Avrupa’da sanayi devriminin 18. Yüzyılda başlaması ile işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve insanlık dışı çalışmaya karşı kurulan yardımlaşma sandıkları ile temelleri atılan sendika ne demektir?
En basit tanımı ile sendika üyeliği, işçilerin veya işverenlerin çıkarlarını koruma, yeni haklar kazandırma ve var olan hakları geliştirme amacı ile oluşturdukları birlikler olarak tanımlanabilir. Sendika kurma ve sendikaya üye olma Anayasal haklar kapsamında yer alır.
1- İşçi ve İşveren Sendikaları
İşçilerin ya da işverenlerin çalışma koşullarında, ortak ekonomik ve de sosyal haklarını ve çıkarlarını korumak, geliştirmek amacıyla en az yedi işçi ya da işverenin bir araya gelmesiyle oluşturdukları kuruluşlar sendika olarak adlandırılır. Sendikalar, önceden herhangi bir izin almaksızın serbestçe kurulabilirler ve yine sendikalar iş kolu esasına göre kurulup faaliyet gösterebilirler.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu’nun 17. maddesine göre;
On beş yaşını dolduran ve işçi sayılanlar, işçi sendikalarına serbestçe üye olabilirken, işverenler de işveren sendikalarına serbestçe üye olabilirler. İşçi ya da işverenler aynı zamanda ve aynı işkolunda birden çok sendikaya üye olamazlar. Birden çok sendikaya üye olunması durumundaysa sonraki üyelikler geçersiz sayılır.Sendikaya üyelik, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sağlanan elektronik başvuru sistemine, e-Devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusu yapılması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın da kabulü ile e-Devlet kapısı üzerinden kazanılır.Üyelik başvurusu, sendikaca otuz gün içinde reddedilmeyen üyelik talepleri kabul edilmiş sayılır. Üyelik başvurusu kabul edilmeyenlerse, kararın kendilerine tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde dava açabilirler. Mahkeme tarafından bu konuda verilen karar kesindir.
2- Sendika Üyeliği Hakları Nelerdir?
Sendika üyelerinin haklarını ise,
Üye oldukları sendika kapsamında sendikal faaliyetlere katılma,Üye oldukları sendika yönetimine katılma,Eşit davranılmasını talep etme hakları olarak sayabiliriz.
3- Sendika Üyeliğinden Çekilme Nasıl Olur?
6356 sayılı Kanun’un 19. Maddesinde ise sendika üyeliği aşamasının nasıl sonlanacağı düzenlenmiştir. Bu düzenleme kapsamında;
İşçi ya da işveren, sendikada üye olarak kalmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. Üyelikten çekilmek isteyenler, çekilme başvurularını e-Devlet kapısı üzerinden yapmak zorundadırlar. Bu çekilme talebi elektronik ortamda eş zamanlı bir şekilde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ve ilgili sendikaya ulaşır. Çekilme, yapıldığı tarihten bir ay sonra geçerlilik kazanır.Eğer çekilen, bir aylık bu süre içinde başka bir sendikaya üye olmuşsa, yeni üyelik de bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır.Sendika üyeliği sona erdiren durumlardan biri olan üyelikten çıkarılma kararı ise genel kurul tarafından verilir. Bu karar da yine e-Devlet kapısı üzerinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına elektronik ortamda bildirilir ve çıkarılana da yazı ile tebliğ edilir. Bu kararın tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde mahkemeye itiraz edilebilir. İki ay içinde mahkeme tarafından kesin olarak karar verilir.
4- Kamu Görevlilerinin Sendikaları
İşçiler ve işverenler dışında, kamu görevlilerinin sendika üyeliği ve sendika üyeliğinden çekilme hususları ise, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda düzenlenmiştir. 4688 sayılı yasanın 14. maddesine göre;
Sendikalara üye olmak serbesttir ve kamu görevlileri çalıştıkları iş yerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler.Sendikaya üyelik ise, kamu görevlisi tarafından üç nüsha olarak doldurup imzalanan üye formuyla sendikaya başvurması ve bu başvurunun da sendika yetkili organı tarafından kabulü ile kazanılır. Üyelik başvurusu, sendika yetkili organı tarafından en çok otuz gün içinde reddedilmezse üyelik istemi kabul edilmiş sayılır. Üyeliği kabul edilmeyen kamu görevlisi, bu kararın kendisine tebliğ edilmesinden itibaren otuz gün içerisinde mahkemede dava açabilir.Birden çok sendikaya üye olunamaz. Aksi halde sonraki üyelikler geçersiz olarak kabul edilir.
5- Kamu Görevlisinin Sendika Üyeliği Nasıl Sona Erer?
4688 sayılı yasanın 16. Maddesi düzenlemesine göre; Her üye, üyelikten serbestçe çekilebilir. Üyelikten çekilme, kamu görevlisi tarafından, üç nüsha olarak doldurularak imzalanan üyelikten çekilme bildiriminin kurumuna verilmesi suretiyle gerçekleşir. Çekilme, kamu işverenine başvuru tarihinden başlayarak otuz gün sonra geçerli olur.
Sendika üyeliğinden çekilen kamu görevlisi, bu süre içinde başka bir sendika üyeliği olursa bu yeni sendikaya üyeliği ise, bu sürenin bitimi tarihinde kazanılır.
Kamu görevlisi olan sendika üyesinin, sendikadan çıkarılması kararı ise sendika merkez genel kurulu tarafından alınır. Bu çıkarma kararı, çıkarılana ve işverene yazı ile bildirilir. Bu karara karşı üye, bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde görevli iş mahkemesine itiraz edebilir.
Sendika üyeliği olamayacak kamu görevlilerinin hangileri olduğu da yine 4688 sayılı yasanın 15. Maddesinde sayılarak belirlenmiştir.
