Kitap incelemesi, okunan kitabın daha iyi anlaşılmasını sağlayan bir uğraş alanıdır. Daha önceden okunmuş kitaplar için hazırlanmış kitap inceleme yazıları çok uzun zaman sonra tekrar okunduğunda sanki kitap tekrar okunmuş hissi yaratmaktadır. Bu nedenle hazırlanan kitap inceleme yazıları hem bir anı niteliği taşırken; hem de kalıcı bir özet niteliği taşımaktadır. Yazımızda kitap nasıl incelenir? Kitap incelemenin bölümleri nelerdir? Kitap incelemesi hazırlanırken nelere değinilir? sorularına yanıt vereceğiz.
Kitap İncelemesi iki ana başlık altında incelenir:
- Kitap Hakkında
- Kitap Olayı Hakkında.
A - Kitap Hakkında Bilgiler (Kitap Künyesi)
Bir kitap incelemesi yapılırken kitap hakkında inceleme bölümünde aşağıdaki sıralama takip edilerek maddeler halinde bilgi paylaşılır. Bu bölüm, kitabın kimliği niteliğindedir.
- Kitabın Adı
- Kitabın Yazarı ve Çevirmeni (varsa)
- Kitabın Yayınevi, Basıldığı Yer / Tarih / Basım Sayısı
- Kitabın Sayfa Sayısı
B - Kitap Olayı İncelemesi (Derinlemesine Analiz)
Kitap incelemesi yapılırken en önemli noktalara bu basamakta değinilir. Kitabı oluşturan olay ve kurguya değinilen bu bölümde olabildiğince detay verilmelidir. İşte bir kitap incelemesinin olmazsa olmaz 8 adımı!
1 - Kitap İncelemesi: Olay Özeti
Olay özeti hazırlama, kitap incelemesinin en önemli bölümleri arasındadır. Bu bölümde kitaba konu olan olay baştan sona önemli olaylar sıra halinde verilecek şekilde anlatılır. Fakat özet ile tamamının kısaltılmış hali karıştırılmamalıdır. Özet yapılırken detay vermeden genel konu üzerinden geçilir. Sadece dönüm noktası şeklindeki yani önemli olaylardan bahsedilir. Okuyucuya spoiler vermemeye özen gösterilmelidir.
2 - Kişi (Karakter) Özellikleri
Kitabın kurgusunda geçen ana karakterler ve yardımcı karakterler iki başlık halinde incelenir. Karakterlerin fiziksel ve duygusal özelliklerine, motivasyonlarına ve gelişimlerine değinilmesi gerekmektedir. Aksi halde inceleme eksik kalacaktır.
İlginizi Çekebilir: Kitaptan Uyarlanmış En İyi Fantastik Filmler (En İyi 10 Film)
3 - Mekan Özellikleri
Olay örgüsünün geçtiği önemli yerlerin anlatıldığı bu bölüm de oldukça dikkatli hazırlanmalıdır. Mekanların atmosferi, karakterler üzerindeki etkisi ve hikayeye katkısı değerlendirilmelidir. Bu kapsamda mekan anlatımı yapılan çevreler araştırılabilir ve kitap okunurken notlar alınabilir.
4 - Zaman
Bu bölümde olay kurgusunun geçtiği dönem anlatılır. Hikayenin geçtiği zaman diliminin (geçmiş, şimdi, gelecek) ve süresinin (bir gün, birkaç yıl vb.) olaylara ve karakterlere etkisi incelenir. Tarihi romanlarda önemli bir bölüm olan Zaman anlatımı, üzerinde araştırılması gereken bir diğer konudur.
5 - Anlatıcı ve Bakış Açısı
Bu bölümde kitabın kimin ağzından anlatıldığının (birinci kişi, üçüncü kişi vb.) belirlendiği ve bu durumun kitabı nasıl etkilediği incelenmelidir. Anlatıcının güvenilirliği ve okuyucuyla kurduğu ilişki de değerlendirilebilir.
6 - Kitabın Anlatım Özellikleri (Dil ve Üslup)
Kitapta kullanılan dilin anlaşılırlığı, yalın mı edebi mi olduğu, akıcılığı, kullanılan sözcük dağarcığı gibi anlatım özelliklerinin belirtildiği bu bölüm diğer bölümlere göre öznel özellik taşımaktadır. Yazarın üslubu (ironik, ciddi, samimi vb.) ve bu üslubun hikayeye katkısı değerlendirilir. Çünkü herkesin basit ya da karmaşık kavramı farklıdır. Bu, kişinin ne kadar kitap okuduğu ve ne kadar karmaşık kitapla tanıştığı ile yakından ilişkilidir.
7 - Kitabın Türü
Kitabın hangi edebi türe (roman, hikaye, deneme, şiir, biyografi vb.) ve alt türe (polisiye, fantastik, bilim kurgu, aşk vb.) ait olduğunun belirtildiği bölümdür. Bu bölümde tür hakkında genel bir bilgi verilir. Detaya girilmez, ancak kitabın o türün özelliklerini ne kadar yansıttığına değinilebilir.
8 - Ana Fikir ve Tema
Kitabın okuyucuya vermek istediği ana fikir veya temel mesaj birkaç cümle ile açıklanmalıdır. Kitapta işlenen ana temalar (aşk, adalet, kayıp, umut vb.) belirtilir. Bu bölümün çok uzun olmasına gerek yoktur. Bu bölüm de farklı kişiler tarafından farklı yorumlanabilmektedir, bu nedenle kendi çıkarımlarınızı gerekçelendirmeniz önemlidir.
Etiketler: kitap incelemesi, kitap nasıl incelenir, kitap inceleme adımları, kitap analizi, edebi inceleme, kitap değerlendirme, kitap yorumu
Alt Başlıklar İçin İngilizce Fotoğraf Promptları (Örnekler):
- Kitap Hakkında Bilgiler: "Stack of classic books with reading glasses on top, detailed, library background"
- Kitap Olayı İncelemesi: "Magnifying glass hovering over an open book, focusing on a specific paragraph, concept of detailed analysis"
- Olay Özeti: "Abstract representation of a story plotline, like a winding path or a connected series of events, minimalist"
- Kişi Özellikleri: "Silhouettes of diverse characters standing together, suggesting a character study, artistic"
- Mekan Özellikleri: "A vintage map spread out with various location markers, symbolizing story settings"
- Zaman: "An old hourglass or a clock face superimposed on a book page, representing time in a story"
- Anlatıcı ve Bakış Açısı: "An eye looking through a keyhole at a scene from a book, symbolizing narrative perspective"
- Kitabın Anlatım Özellikleri: "Close-up of elegant calligraphy or typography on a page, representing language and style"
- Kitabın Türü: "Montage of different book genres symbols (e.g., a dragon for fantasy, a detective hat for mystery)"
- Ana Fikir ve Tema: "A single lightbulb illuminating an open book, symbolizing the main idea or theme"