Günümüz ekonomik hayatında bir varlığı olan herkesin bankalarla bir şekilde işi oluyor. Ancak bankalarda yapılan iş ve işlemler o kadar fazla ki her birinin ismini akılda tutmak da bir o kadar zor olabiliyor.
Biz de bu yazımızda temel olarak bir banka ile işi olan kişilerin bilmeleri gereken temel bankacılık kavramlarının üzerinde durmak istedik. Temel olarak bir banka ile işi olanların bilmesi gereken vadeli hesap nedir, vadesiz hesap nedir, bankacılık sistemi nasıl işler gibi sorulara cevap arayacağız.
Bankacılık sistemi temel olarak nasıl işler?
Kavramlara geçmeden önce bankacılık sisteminin işleyişinden kısaca bahsedelim.
Bilindiği üzere; bankalar, esas olarak elinde yatırım yapabilecek kadar değerli metası olan kişilerin bu metalarını alarak bunlara ihtiyaç duyan kişilere bu metaların borç verilmesini sağlayan aracı kurumlardır. Evet, bankaların aslında yaptığı şey tam anlamıyla aracılıktır. Yaptığı aracılık hizmeti karşılığında da komisyon almaktadır.
Ancak bir banka bu işlemi o kadar kurumsal bir sistemle yapar ki müşterilerin bundan haberi bile olmaz.
Kredi adı verilen şey, bankadan alınan borçtan başka bir şey değildir. Belli vadelerde aldığınız borcu, aldığınız miktardan daha yüksek miktarda (bu miktar anlaştığınız faiz oranına göre belirlenir) ödediğiniz, yani faizle alınan borca kredi adı verilir. Bankalar ise kredi vermek için gerek duydukları kaynağı işte elinde fazla kaynak olan diğer müşterilerinden alırlar. Elinde fazla kaynak olan bu müşterilere de kaynaklarını bankaya kullandırmaları sebebiyle belli bir ödeme yapılır. Bu da yine, faiz oranı ile belirlenmektedir.
Bir bankanın asli vazifesi yukarıda belirtilen işlemleri gerçekleştirmektir. Bunun dışında yaptığı tüm işlemler bankanın tali vazifesi sayılabilir.
Vadesiz hesap nedir?
Bir bankanın yaptığı yukarıda bahsettiğimiz tali işlemlerden biri de müşterilerine vadesiz hesap tanımlayarak bu hesapları kullandırmaktır.
Bu hesap, halk arasında “maaş hesabı” adıyla bilinen hesaptır. Burada duran para ile cüzdanınızda duran para arasında hiçbir fark yoktur. Vadesiz hesaplar genellikle işyerleri tarafından kullanılır ve çalışanların maaşları bu hesaplara yatırılır.
Promosyon ödemesi nedir?
Çalışanlar her ayın maaş günlerinde kendilerine yapılan maaş ödemesiyle birlikte ödeme detaylarını incelediklerinde bir de promosyon ödemesi adı altında bir ödeme görürler.
İşte bu promosyon ödemesi, o banka aracılığıyla maaşların yatırılması sağlandığı için aslına bakılırsa bankanın müşterisine yaptığı bir ödeme sayılabilir.
Bankaya maaş genellikle maaş ödemesi gününden bir veya iki gün önce gönderilir. Erken gönderilen bu ödeme zamanından maaşın ödenmesi gereken güne kadar geçen zaman zarfında banka, bu parayı değerlendirir. Bankanın bu parayı değerlendirmesinin bedeli olarak gerek iş veren firmaya gerekse de maaşın sahibi olan çalışanlara eşit miktarlarda yaptığı bu ödemeye de promosyon ödemesi adı verilir.
Vadeli hesap nedir?
Vadeli hesap, yukarıda bir bankanın temel fonksiyonunu belirtirken anlattığımız sistemin hayata geçirildiği hesap türü olarak belirtilebilir.
Şöyle ki; tasarruf olarak biriktirdiğiniz belli miktarda bir varlığınız var. Bu varlığı bir bankada vadeli hesap açarak bu hesaba yatırmanız halinde hesabın cinsine göre aylık, 6 aylık veya yıllık periyotlarla belirlenen faiz oranında o hesaptaki varlığınızın değerinde artış meydana gelir. Meydana gelen bu artış, sizin değerli varlığınızı bu bankanın kullanımına sunmanızın bedelidir.
Vadeli hesapta yer alan varlıkları bankalar kredi isteyen kişilere kullandırabilirler. Elbette bankanın size verdiği faiz ile borç verdiği kişiden aldığı faiz miktarı daha farklı olacaktır. İşte aradaki bu fark da bankanın esas itibarıyla kazanç noktasını oluşturur ve aracılığının bedeli olarak görülebilir.
