Ceza yargılamalarında ve mahkeme süreçlerinde sıkça duyduğumuz bir tabir olarak karşımıza çıkan ‘Haksız Tahrik’ ne demektir? Koşulları nedir ve nasıl uygulanır? İşte, konuya dair merak edilenler ve Ceza Hukuk Sistemimizde Haksız Tahrik İndirimi…
Haksız Tahrik Ne Demektir?
Haksız Tahrik, Türk Ceza Kanunu (TCK) 29. Maddesinde düzenlenen ve kişinin haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesi nedeniyle cezasından indirim yapılmasını sağlayan bir hukuki müessesedir. Türk Ceza Kanunu Madde 29 düzenlemesinde aşağıdaki hükme yer verilerek haksız tahrik altında bir suç işleyen kişinin, cezasından yapılabilecek indirim oranları belirlenmiştir.
“Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir”
Haksız Tahrik Şartları Nelerdir?
Genel anlamda Yargıtay kararları ve uygulama ile belirlenen haksız tahrik koşulları ise şu şekilde sıralanabilir.
1-Haksız Tahrik Oluşturacak Bir Fiil Bulunması
Haksız tahrik indiriminden yararlanabilmek için öncelikle suç mağdurundan, faile yönelmiş somut ve haksız bir eylem bulunması gerekir. Ortada, suç işleyen faile yönelmiş bir somut eylem olmaksızın kişisel kanaate dayanarak suç işlenmesi durumunda haksız tahrik hükümleri uygulanmaz. Bu indirimden suç işleyen kişinin yararlanabilmesi için mutlak surette kendisine yönelmiş somut bir eylem olması gereklidir.
2-Somut Eylemin Haksız Olması Gerekir
Suç failine, mağdur tarafından yöneltilen somut eylemin aynı zamanda haksız olması gerekir. Eğer söz konusu eylem haklı bir nedenden kaynaklanmış ise suç faili haksız tahrikten yani indiriminden yararlanamaz.
3-Haksız Tahrik Oluşturan Eylem Suç Failine Yönelik Olmalıdır
Haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi uygulanabilmesi için, haksız eylemin suç failine yönelmesi gerekir. Ancak, bu noktada belirtelim ki haksız fiilin doğrudan doğruya suç failine karşı işlenmesi gerekmez. Failin, yakınlarına ya da değer verdiği kişilere karşı işlenmiş haksız nitelikteki eylemlerde, suç failinde bir hiddete (öfkeye) ya da şiddetli eleme neden olmuş ise haksız tahrik hükümleri fail için uygulanabilir.
4-Suç Faili, Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Altında Hareket Etmelidir
Suç işleyen failin, hukuka aykırı olan fillini kendisinde oluşan hiddet ya da şiddetli elemin tesiri altında işlemesi gereklidir. Örneğin, kendisine ortada hiçbir sebep yokken hakaret eden mağduru bıçakla yaralayan suç faili, yaralama eylemini kendisine yönelen haksız hakaret eyleminin kendisinde oluşturduğu hiddet veya elem ile işlemesi durumunda haksız tahrik ceza indiriminden yararlanabilir. Haksız tahrik ceza indirimi suç faili açısından uygulanabilmesi için, suç failinin kendisine yönelen haksız eylemin etkisi altında yani ruhsal bir tepki ile atılı suçu işlemesi gerekir.
Yine haksız tahrik uygulamalarında ilk haksız hareketin kimden kaynaklandığı da oldukça önem taşır. Bu kapsamda bir olayda ilk haksız eylemi fail kendisi işlemişse ceza indiriminden faydalanamaz. Örneğin ilk olarak suç faili mağdura hakaret etmiş, mağdur da faile hakaret etmiş daha sonra suç faili olan kişi mağduru yaralamışsa, fail açısından haksız tahrik hükümleri uygulanmaz çünkü ilk olarak haksız eylem failden kaynaklanmıştır.
Ayrıca suç failinin haksız tahrik ceza indiriminden yararlanabilmesi için, haksız eylemin bizzat mağdurdan kaynaklanması gereklidir. Üçüncü bir kişinin haksız eylemi nedeniyle mağdura yönelik bir suç işleyen suç faili haksız tahrik hükümlerinden yararlanamaz. Örneğin, üçüncü bir kişinin kendisine hakaret etmesine sinirlenen suç failinin, olayla alakası olmayan mağduru yaralaması durumunda kendisi hakkında haksız tahrik ceza indirimi uygulanmaz.
