Pavlov’un köpeği psikoloji alanında en bilinen deneylerin başında yer alıyor. Klasik Koşullanma kapsamında yer alan bu deney öğrenme ilişkilerini incelemektedir.
Ivan Pavlov fizyolojik alanında sahip olduğu uzman bilgilerinden yola çıkarak yaptığı deneylerle yarı bilinçli yarı da şans unsuruyla hiç beklemediği bilgilerle karşılaştı.
Günümüzde hala bulduğu bu bilgilerin doğruluğu tartışılsa da şüphesiz ortaya çıkan Pavlov’un köpeği deneyi ile birlikte binlerce kuram üretildi.
Kendisinden sonra gelen araştırmacıların Pavlov’a kimi zaman katıldığı kimi zaman ise katılmamasından dolayı öğrenme psikolojisi alanında ciddi bir bilgi birikimi oluştu.
Peki Pavlov’un köpeği deneyi nedir? Pavlov deneyi ne zaman yapıldı? İşte Ivan Pavlov ve köpeğinin deneyi hakkında bilgiler…
Pavlov’un Köpeği Deneyi Hakkında Bilgiler
Pavlov’un psikoloji alanında liselerde ya da üniversite eğitiminde sık sık konuşulduğu görülmektedir. Psikoloji dünyasında çok ciddi bir deney olmasından ötürü Pavlov’un köpeği hakkında bilgilere denk gelmeniz bu yüzden mümkün.
1- Pavlov’un Köpeği Hangi Kuram? Pavlov’un Köpeği Kuramı İsmi
Pavlov’un köpeği deneyinde belirli bir hareketin araştırılması temel alınmaktadır. Öğrenmenin hayvanlarda başta olmak üzere insanların da nasıl öğrendiğini saptamak için gerçekleşmektedir.
Ivan Pavlov’un deneyi bu açıdan Davranışçı Öğrenme Kuramları altında ele alınmaktadır. Çünkü davranış temelli araştırma yapılır. Bilişsel süreçleri geri planda kalmaktadır.
Davranışçı Kuramlar arasında Klasik Koşullanma olarak adlandırıldığı görülüyor. Ivan Pavlov tarafından gerçekleştirildiği için Pavlov’un köpeği deneyi olarak da biliniyor.
2- Pavlov’un Köpeği Klasik Koşullanma Detayları Neler? Pavlov’un Köpeği Hikayesi
Ivan Pavlov bu deneyinde birden fazla köpeği deney konusu olarak belirleyerek hareket etmektedir. Köpeklerden birisinin günün birinde sadece ayak sesine bağlı olarak salya ürettiğini gördüğünde deneylerinin temelini atmıştır.
Köpek neden durduk yere salya salgıladı? Hangi durumlarda nasıl tekrar salya salgılayabilir gibi sorulara cevap aramak adına bir deney süreci oluşturdu.
Fizyoloji alanında da uzman olmasından ötürü elde ettiği köpekleri ameliyat ederek salya bezlerini dışarı çıkardı. Salya örnekleri de alarak deneyinin ilk aşamasını oluşturmuş oldu.
İkinci aşamada nasıl ki köpek ayak sesine tepki verdiyse başka bir uyarıcıya (nötr, öğrenme oluşmamış) tepki oluşturma yollarını araştırdı.
Köpek için et her zaman anlamlı bir uyarıcıdır ve tepki üretir. Bu koşulsuz uyarıcıya hitap eder. Et vermeden önce zil verme ile nötr uyarıcıyı oluşturdu.
Köpeği hiçbir şekilde ses almayan bir kutuya kapattı. Buraya et vermeden önce belirli bir süre zil sesi verdi. Pavlov’un köpeği başta bu durumu anlamlandıramadığı için bir tepki vermedi. Sonra et geldi.
Aradan zaman geçti ve her defasında bu deneyi tekrarladı Pavlov; en sonunda ise köpeğin daha et gelmeden salyayı zile karşı ürettiğini gözlemledi. Yani artık zil onun için eti çağrıştıran bir uyarıcı koşullu uyarıcı olmuştu.
Buradan hareketle Ivan Pavlov, öğrenmenin temellerini nötr bir uyarıcının (zil) kişinin istediği ya da istemediği bir sonucu yaratan uyarıcıyla eşleşmesine bağlı olarak öğrenmenin meydana geldiğini açıkladı.
3- Pavlov Deneyi Ne Zaman Yapıldı?
Ivan Pavlov tarafından Klasik Koşullanma Kuramının ortaya çıkması seneler sürdü. Köpeğe davranış öğretmek kadar kuramını genişletecek başka kavramları da gözlemlemesi gerekiyordu.
Pavlov’un köpeği ilk defa 1903 yılında kuramlaşarak meraklıların karşısına çıktı. O dönemlerde bu kadar iddialı bir kuramın ortaya atılmasıyla birlikte aslında öğrenme kuramının da temelleri atılmış oldu.
Kısa sürede dünyaya yayılan kurama yakın zamanda destekçileri çıkmakla birlikte uzun vadede ise katılmayarak karşıt kuramların ortaya atıldığı görülüyor.
Günümüze baktığımızda davranışçı kuramın insan davranışlarını pasif ve katkısız bulduğundan daha çok hem davranış hem de bilişsel kuramların bir arada olduğu görüşler dikkate alınıyor.
4- Pavlov’un Köpeği 2. Dünya Savaşı Seyrini Değiştirdi! Peki Nasıl?
İkinci Dünya Savaşı’nın başlarında Almanlara karşı bir güç geliştirilememişti. Özellikle Alman tankları hiçbir ülke tarafından durdurulamıyordu.
Kısa sürede birçok ülkeyi ele geçiren Almanlara karşı Rusya harekete geçti. O zamanın bilinen deneylerinden olan Klasik Koşullanma’yı nasıl savaşa entegre edebiliriz araştırmaları başladı.
Farklı kaynaklarda her ne kadar Ivan Pavlov’dan yardım alındığı söylense de bu doğru değildir. Çünkü ikinci dünya savaşı 1940lı yıllara denk gelirken Pavlov 1900lü yılların başında vefat etmişti.
Yine de geçmişte Pavlov’un köpeği olarak ortaya attığı deney savaşın seyrini değiştirdi.
Peki ama nasıl?
Pavlov gibi köpekleri bir araya toplayan araştırmacılar hayvanları çok uzun bir süre aç bıraktılar. Neredeyse çok bitkin hale düşen köpekleri daha sonra beslediler.
Köpek deneyinin ikinci aşamasında yine köpekler uzunca bir süre aç bırakıldı. Fakat bu sefer etler farklı şekilde geldi. Tankların altına etler yerleştirildi ve köpekler bırakıldı.
Et kokusunu alan köpekler, Pavlov’un köpeği gibi direkt etlere saldırdı. Etlerin tank altında olmasından dolayı tankın altına giriyorlardı.
Şimdi ise gerçek savaş ortamına geçme sırasıydı. Uzunca bir süre aç kalan köpekler artık et olmasa da otomatik olarak tank altına gidiyordu. Bu sefer tek fark üstlerinde bomba bağlı olan köpeklerdi…
Köpekler Alman tanklarını gördüğü an korkusuzca tankların altına girdi. Ve tam o sırada bomba patlatıldı ve Alman tankları artık infilak edilmişti.
5- Pavlov’un Köpek Deneyi Hangi Öğrenme Türüne Örnektir? Pavlov’un Köpeği Hangi Koşullanma Öğrenme için?
Pavlov’un köpeği kitap ve araştırmalara konu olmaya devam ediyor. Öğrenme türü olarak yine klasik koşullanma öğrenmesi olarak adlandırılan bir araştırmadır.
Diğer öğrenme kuramlarına göre daha stabil ve basit olan bu kuramda basit öğrenmeler meydana gelir.
Uyarıcı uyarıcı eşleşmesine bağlı olarak öğrenme meydana gelen bu kurama aynı zamanda Uyarıcı-Tepki Öğrenme Kuramı olarak da belirtilmektedir.
6- Pavlov’un Köpeği Film Önerisi
Eğer psikolojiye meraklı ve ilgiliyseniz, Pavlov’un köpeği kitap ve filmlerden rahatlıkla öğrenilebilir. Daha açık ve net öğrenmelere sebep olacaktır. Psikoloji kitap kategorisi arasında en sık satılanlardan birisidir.
Pavlov’un Köpekleri adında 2005 yılında vizyona girmiş olan filmi izleyebilirsiniz. Birden fazla köpek üzerinde yapılan deneyin ayrıntılı olarak incelemesi bir hikaye tadında anlatılmaktadır. Pavlov’un Köpeği çizgi film olarak da yayınlanmıştır.
