Bebek sahibi olan anneler açısından yasal mevzuatımız tarafından sağlanan haklar, çalışan kadınlar ve aileler tarafından çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Bu yazımızda sizler için çalışan annenin doğum sonrası sahip olduğu tüm kanuni haklarını derledik… İşte, doğum izni , doğum parası, doğum yardımı, süt parası ve çalışan annelerin tüm hakları…
İçindekiler
Doğum İzni / Analık İzni
Doğum izni , 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 kapsamında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre kadın işçilerin doğumdan önce sekiz hafta ve de doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam olarak 16 hafta izinleri vardır.
Ancak doktor tarafından verilen onay doğrultusunda çalışan kadın eğer isterse doğumundan önceki üç haftaya dek çalışmasına devam edebilir. Bu şekilde çalışmasına devam eden kadın işçinin, çalıştığı süreler doğum sonrası iznine eklenir. Bir başka ifade ile çalışan bir anne gebeliğinin 32. haftasında doğum öncesi sahip olduğu 8 haftalık yasal iznini kullanma hakkı kazanır.
Ancak çalışan kadının sağlık durumu ve yürüttüğü işi, çalışmasına imkan veriyorsa gebeliğinin 32. haftasında hekimden 5 hafta daha çalışabileceğine yönelik “çalışabilir raporu” alması halinde gebeliğinin 37. haftasına dek çalışmaya devam edebilir. Fakat 37. hafta çalışmanın yapılabileceği en son haftadır, doktor onayı bulunsa dahi 37. Hafta sonrası kadın işçi kanunen doğum iznine ayrılmak zorundadır. Kadın işçinin çalıştığı haftalar doğum sonrası iznine eklenir. Doğum öncesi beş hafta daha çalışan bir anne doğumdan sonra 13 hafta ücretli izin kullanır.
Yine aynı şekilde erken doğum yapan kadın işçinin doğum öncesi kullanmadığı izinler de doğum sonrası iznine eklenerek kullandırılır.
Yine ikiz, üçüz farkı olmaksızın çoğul gebeliklerde doğumdan sonra kullandırılacak 8 haftalık izin süresine 2 hafta daha eklenir ve doğum izni toplamda 18 hafta ücretli izin haline gelir.
Hamilelik süresinde de kadın işçiye periyodik olarak yaptıracağı kontroller amacıyla ücretli izin verilir.Yine hamilelik sürecinde gerekli olması durumunda doktor raporu ile kadın işçi daha hafif bir işte çalıştırılabilir. Ancak bu durumda dahi aldığı ücrette bir indirim yapılamaz.Üç yaşını bitirmemiş bir çocuğu evlat edinene, çocuğun fiilen tesliminin yapıldığı tarihten başlamak üzere sekiz hafta analık izni verilir.Doğum izninin bitiminden sonra çocuğun yetiştirilmesi ve bakımı amacı ile kadın işçi isterse, birinci doğum için altmış gün, ikinci doğum için yüz yirmi gün ve sonraki doğumlar için yüz seksen gün süre ile haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izinde kullanabilir.
Ayrıca istemesi durumunda kadın işçi, 16 haftalık doğum izni sonrasında altı aya kadar ücretsiz izin kullanma hakkına sahiptir.
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik uyarınca ise çocuğun ebeveynlerinin ikisinin de çalışması şartıyla, çalışan anne ücretsiz izninin sona ermesinden itibaren çocuğunun mecburi ilköğretim çağına başladığı tarihi izleyen ayın başına kadar herhangi bir zamanda, çalıştığı iş yerinden kısmi süreli olarak çalışma talebinde bulunabilir.
Doğum izni olarak belirlenen süreler yasal olarak belirlendiğinden, işverenin bu sürelere itiraz gibi bir hakkı bulunmaz. Ayrıca çalışan kadının bu izin haklarından yararlanması için belirli bir süre çalışma ön koşulu da aranmaz. Yani kadın işçi herhangi bir süre çalışma koşulu olmaksızın doğum iznine dair tüm süreleri kullanabilir.
1 – Süt İzni
Kadın çalışanlar, bir yaşından daha küçük çocuklarını emzirmeleri amacı ile çalışılan günlerde toplam bir buçuk saat süreyle süt izni de kullanırlar. Süt izninin hangi saatler arasında kullanılacağı, kaça bölünerek kullanacağı gibi detayları da kadın çalışan kendisi belirler ve bu süt izni süreleri günlük çalışma süresi içinde sayılır.
2 – Doğum Parası
Doğum parası adı altında Aile ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı annelere ilk çocukları için 300 Türk Lirası, ikinci çocuk için 400 Türk Lirası ve üçüncü çocuk için de 600 Türk Lirası tutarında tek seferlik bir yardım yapılır. Doğum yardımı için annenin çalışıyor olup olmaması fark etmez. Bu doğum yardımından çalışmayan annelerde faydalanabilir. Bu yardımdan yararlanmak için doğum yapılması, bebeğin sağ ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması yeterlidir.
3 – Emzirme Ödeneği
Süt parası olarak da adlandırılan emzirme ödeneği ise sigortalı olarak çalışan kadın işçilerin her doğum için bir kez faydalanabildikleri bir haktır. Ayrıca anne çalışmıyorsa ve sigortası da yoksa eşinin sigortası üzerinden de emzirme ödeneği alabilir.