Velayet kime aittir konusu oldukça merak ediliyor. Hukuki konu ve meseleler arasında zaman zaman gündeme gelen evlilik dışı doğan çocuğun velayeti, alacağı soyadı, nüfus işlemleri ile bebekle baba arasındaki bağ noktasında merak edilenleri sizler için yanıtlıyoruz. İşte, evlilik dışı doğan bebeğin velayeti ve anne ile babası nezdinde hukuki durumunun belirlenmesi…
Velayet Nedir?
Velayet, en basit tanımı ile çocukların bakım, gözetim ve korunması için anne ve babanın sahip olduğu hak ve yükümlülüklerinin tümüdür. Velayet hakkına sahip olabilmenin en önemli koşulu ise soy bağının kurulmasıdır.
Anne ile bebek arasındaki soy bağı doğum ile kurulur. Çocuğun evlilik dışı doğup doğmamasının anne ile kurulacak soy bağına bir etkisi bulunmaz. Çocuğun doğmasıyla beraber anne ile arasında soy bağı kurulacağından anne velayet hak ve yetkisine sahip olur.
Evlilik İçi Doğumda Velayet
Eğer, anne ile baba çocuk doğduğu sırada evliler ise velayet hak ve yetkisi anne baba tarafından ortaklaşa kullanılır. Yani daha somut bir ifade ile evlilik içinde doğan çocuk yönünden velayet anne ve baba için ortaktır. Evliliğin bitiminden itibaren iddet müddeti içinde yani ilk 300 gün içerisinde doğan çocuk açısından da, evlilik içinde ana rahmine düştüğü karine olarak kabul edildiğinden çocuk eski kocanın nüfusuna kaydedilir. Aksinin iddia edilmesi durumunda eski kocanın, çocuğun babası olmadığını ispat etmek yükümlülüğü bulunur.
Bu noktada kadın boşanma davasının kesinleşmesi ile Aile Mahkemesine başvurarak iddet müddetinin kaldırılmasını da talep edebilir. Bu şekildeki talep üzerine mahkeme kadını hastaneye yollayarak gebeliğinin bulunup bulunmadığını belirler. Eğer, kadın gebe değilse, daha sonra gebe kalsa dahi 300 gün içinde doğacak çocuk eski eşin nüfusuna kaydedilmez.
Evlilik Dışı Doğumda Velayet ve Soyadı
Konuya dair 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 337 madde düzenlemesi şu şekildedir;
“Ana ve baba evli değilse velâyet anaya aittir. Ana küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velâyet kendisinden alınmışsa hâkim, çocuğun menfaatine göre, vasi atar veya velâyeti babaya verir”
Kanun düzenlemesinden de açıkça anlaşılacağı üzere evlilik dışı doğan çocuğun velayeti kural olarak anneye aittir. Bu kapsamda annenin çocuğun velayetini alabilmesi için herhangi bir hakim kararına ihtiyacı bulunmaz. Yine Türk Medeni Kanunu 321. Maddesi uyarınca, anne ve baba evli değilse çocuk annesinin soyadını alır. Evlilik dışı dünyaya gelen çocuk annenin yapacağı başvurusu ile annenin kendi kütüğüne kaydedilir ve bu şekilde çocuk da annenin soyadını alır.
Çocuk ile Baba Arasında Soy Bağı Kurulması
Evlilik dışı dünyaya gelen çocuk ile baba arasında soy bağı kurulabilmesi için;
Babanın anne ile evlenmesi,Babanın çocuğunu tanıması,Bu konuda Hakim kararı verilmesi
Hallerinden birinin gerçekleşmesi gerekir. Şimdi bu durumlara daha yakından bakalım.
1)Evlilik
Evlilik dışı dünyaya gelen çocuğun anne ile babası daha sonra birbirleri ile evlenirlerse, çocuk açısından evlilik içi doğan çocuklara dair hükümler uygulanır. Evlilik ile baba ve çocuk arasında soy bağı ilişkisi kurulmuş olur. Evlilik tarihinden sonra velayet hak ve yetkisi de anne ile baba tarafından ortak olarak kullanılır.
2)Tanıma
Çocuk ile baba arasında soy bağı kurulması için bir başka yol da tanımadır. Tek taraflı bir hukuki işlemdir. Bu bizzat baba tarafından gerçekleştirilmelidir. Baba, tanıma için Nüfus memuruna ya da mahkemeye yazılı bir beyanda bulunabileceği gibi resmi senet ya da vasiyetname ile de bu işlemi yapabilir. Babanın evlilik dışı çocuğunu tanıyabilmesi için çocuğun mevcut durumda başka bir erkek ile kurulmuş bir soy bağının olmaması gerekir. Evlilik dışı dünyaya gelen çocuk babası tarafından tanındığı durumda, çocuk babasının nüfusuna kaydedilerek babasının soyadını alabilir.
3)Babalık Davası
Evlilik dışı dünyaya gelen çocuğunu kendi rıza ve isteği ile tanımayan babaya karşı bu dava açılabilir. Bu davayı anne ya da reşit olmasından sonra çocuk, babaya karşı açabilir. Diğer bir ifade ile çocuk ile baba arasında soy bağının mahkeme tarafından kurulabilmesini isteme hakkı anne ve reşit olan çocuğa aittir. Mahkeme, babalık davasının kabulüne karar verirse, bu şekilde baba ile evlilik dışı dünyaya gelen çocuğu arasında soy bağı ilişkisi kurulmuş olur.
Evlilik dışı dünyaya gelen çocuk ile babası arasında tanıma ya da babalık davası sonucunda soy bağı kurulduğu durumlarda çocuğun üstün yararı gözetilerek ve haklı gerekçe bulunması halinde velayet hak ve yetkisinin anneden alınarak babaya verilebilmesi mümkündür. Boşanma sonrası ortak velayet konusunda ise sitemizde 29 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan “Ortak Velayet Nedir? Boşanma Sonrasında da Ortak Velayete Karar Verilebilir mi?” başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.
