Erkeklerin nesli tükeniyor mu? Bilim dünyasında erkek cinsiyetini biyolojik olarak temsil eden Y kromozomunun gelecekte yok olup olmayacağı, uzun yıllardır tartışma konusu. Peki, Y kromozomu yok olması, böylelikle de erkek neslinin tükenme ihtimali gerçekten var mı? O zaman buyurun yazımıza…
Erkeklerin Nesli Tükeniyor mu?
Dejenere olmaya başlayan Y kromozomunun gelecekte tükeneceği fikri bazı bilim insanları tarafından destekleniyor. Bu da, erkeklerin nesli tükeniyor anlamına geliyor. Bu teze antitez olarak bazı bilim insanları ise Y kromozomunun kendisini koruyabildiği fikrini savunuyor. Bilim dünyasında erkek neslinin tükenmesi üzerine araştıralar yapılmaya devam ediliyor. Y kromozomunun tükenmesiyle ilgili İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ercan Arıcan, şunları söylüyor:
“X kromozomu, birçok organizma için Y kromozomuyla birlikte değerlendirildiğinde cinsiyet belirleyici özelliğe sahiptir. Hem dişilerde hem erkeklerde X kromozomu bulunur. Dişilerde tipik olarak iki X kromozomu bulunurken erkeklerde bir X ve bir Y kromozomları mevcuttur. Yani Y kromozomu yalnızca erkeklerde görülür, üzerinde bulunan genler sayesinde erkek cinsiyeti belirlenir ve gelişiminde rol oynar. Cinsiyetin belirlenmesinde SRY adı verilen genler etkilidir. SRY geni ayrıca bir fetüsün bir erkeğe dönüşmesinden sorumludur. 
Y kromozomuna özgü birçok gen vardır. Bu özelleşmiş bölgeler dışında kalan otozomal bölgelerde bulunan genler ise iki cinsiyet kromozomunda da vardır. İnsan X ve Y kromozomlarının ortalama 180 milyon yıl önce bir çift otozomdan geliştiği ve evrimleştiği bilinmektedir. Evrimsel kökenlerinin aynı olmasına karşın, Y kromozomu atalarından gelen genlerin yaklaşık %97’sini yitirmiştir. Fakat bunun yanında gen düzenini ve içeriğini büyük oranda muhafaza etmiştir. Kişinin yaşamı için gerekli olmayan tek kromozom olan Y kromozomu, ilk ortaya çıktığı zamanlarda yapısı bugünkü yapısından farklıydı. Bundan 166 milyon yıl öncesinde, ilk memelilerin sahip olduğu ‘proto-Y’ erken kromozomu, X kromozomuyla ciddi benzerliklere sahipti. 
Y kromozomunun asıl farkı, babadan oğula miras kalan sadece tek bir kopya olarak var olmasıdır. Bu yüzden, Y kromozomunda bulunan genler, genetik rekombinasyona uğramazlar. Genetik rekombinasyonun yararlarından biri olan, her kuşakta ortaya çıkan genlerin karıştırılmasıyla zarar verebilecek gen mutasyonlarından korunmasıdır. Y kromozomları böyle bir evreden geçmedikleri için zaman içerisinde dejenere olur, genomdan kaybolmaya başlar. ”
Erkeklerin Nesli Tükeniyor, Y Kromozomu Yok mu Oluyor?
Prof. Dr. Ercan Arıcan, 2011 yılında Manchester’da düzenlenen 18. Uluslararası Kromozom Konferansı’nda Jenn Hughes ve Jenny Graves’in memeli Y kromozomunun yok olmasına dair bildiride pek çok XY ve ZW sistemi örneklerinden izole edilmiş Y kromozomlarının, farklı yüzdelerde farklılaşma ve bazı soylarda ise yok olma eğiliminin tespit edildiğini söylemiştir. Arıcan, erkeklerin nesli tükeniyor anlamına gelebilecek şu araştırma sonuçlarından da bahsediyor:
“Graves, Y kromozomu yüksek değişim oranlarına ve verimsiz seçime bağlı olduğu, böylece ani bir şekilde bozulmaya uğrayabildiği fikrini desteklemektedir. Diğer memelilerde bulunan Y kromozomlarının nesle özgü dejenerasyona uğradığı ve bazı kemirgen soylarında ise Y kromozomunun yok olduğuna dair deliller bulunduğunu bu çalışmada sunmuştur. Bunların yanı sıra, orijinal Y kromozomundan hemen hemen hiçbir şey kalmadığını ve Y kromozomlarının günden güne azaldığını da belirtmiştir. Diğer yandan Jenn Hughes ise, saptanan bulgulara rağmen Y kromozomunun yok olmadığını ve varlığını çok uzun yıllar sürdüreceğini açıklamıştır.”
Erkeklik Cinsiyetini Belirleyen Y Kromozomu Neden Yok Olmaya Eğilimli?
Peki, erkeklerin nesli tükeniyor tartışmalarına neden olan Y kromozomlarının yok olma eğilimi neden diğer kromozomlardan daha fazladır? Prof. Dr. Ercan Arıcan bu soruyla ilgili şu açıklamalarda bulundu:
“David Steensma ve Dana-Farber ‘Y kromozomu çok küçük kromozomlardandır ve yüksek oranda en kolay vazgeçilebilen kromozomdur.’ açıklamalarında bulunur. Yani diğer kromozomlara göre daha az miktarda gen bulundurduğu için yok olduğunda daha kolay tolere edilebilir. 
Fakat yaygın bir şekilde kaybedildiği gözlenen Y kromozomunun onu kaybettiği hücrelere bir takım küçük faydalar da saylayabilir. Bu durum bilim insanlarına evrim hakkında fikir vermektedir. Erkeklerin kan hücrelerinde bulunan Y kromozomlarının yüksek oranda kaybolmasının evrimsel değişimle ilgili ipuçları verir.
Ancak cinsiyet belirlemede etkili olan Y kromozomlarının ise milyonlarca yıldır var olduklarını ve yok olma eğilimi taşımadıklarını biliyoruz. X ve Y kromozomlarının yönettiği tüm canlılar için doğuştan var olan üreme mekanizmasının yok olmaya meyilli olmadığına dair güçlü tespitler de mevcut.”
