Birbirinden lezzetli ancak vücudumuza pek de yararı olmayan fast food yiyecekleri hemen hepimiz seviyoruz. Ancak veganların da sayısının son dönemlerde ne kadar arttığını göz önünde bulundurursak bitkisel içeriklerin abur cuburlara da yansımasını doğal karşılayabiliriz. Peki vegan fast food nasıl olur, bize ve çevremize gerçekten zararı dokunmamakla beraber yarar getirir mi? Buyurun inceleyelim:
Veganların Sayısı Giderek Artıyor
Öncelikle veganlığın aslında ne ifade ettiğini açıklamakla başlayalım. Veganlık ya da diğer adıyla veganizm; hayvan kaynaklı bütün besinleri tüketmeyi reddetmektir. Sıkı vejetaryenlik olarak da bilinen veganlıkta hayvanlardan sağlanan hiçbir ürüne yer verilmez.
Yalnızca tüketilen besinler değil, içerisinde hayvansal yağlar bulunan kozmetik ürünler veya günlük hayatta kullanılan diğer yan ürünler de bu gruba dahildir.
İngiltere’de yapılan bir bilimsel araştırmada, 2014-2019 yılları arasında İngiltere’deki vegan kişilerin sayısının tam dört katına çıktığı görülmüştü. Bu durum yalnızca İngiltere’ye özgü değil; gelişmiş ülkelerin birçoğunda veganların sayısı benzer bir şekilde katlanarak artıyor.
Merkezi Berlin’de bulunan büyük bir süpermarket zinciri olan Veganz, yaptığı açıklamada Avrupa’da 2016-2020 yılları arasında yalnızca meyve ve sebze ile beslenen insanların oranının yaklaşık 2 kat arttığını belirtti. Global Data’nın gerçekleştirdiği bir araştırmada; ise yine bu yıllar arasında ABD’de sebze ağırlıklı beslenen vegan insanların sayısının tam beş kat arttığı ortaya çıktı.
Evet, yanlış duymadınız. Tam 5 kat! Veganlık ve vejetaryenliğin popülerliğinin artmasıyla, modern bir şekle bürünmüş “sahte et” alternatiflerinin gerçek ete her zaman olduğundan daha çok benzetilmesi ihtimalini doğurdu.
Peki Revaçta Olan Bu Ultra İşlenmiş Gıdaların, İklimimiz ve İnsan Sağlığı Açısından Nasıl Etkileri Olabilir?
Son günlerde, iklim sorunlarıyla baş etmeye yardımcı olmak için elimden gelen en doğru şeyin kırmızı etten vazgeçmek olduğunu sık sık duyar olduk. İsveç’te 2019 yılında yapılan bir araştırmaya göre; endüstriyel et üretiminin global anlamda yaşanan ormansızlaşmanın en önemli sebeplerden biri olduğunu gösteriyor. Dünya’daki bütün tarım arazileri düşünüldüğünde yaklaşık %77’sinin sadece et ve süt ürünlerini üretebilmek amacıyla kullanıldığı ortaya çıktı.
Greenpeace’in yayınladığı bir araştırma raporunda ise, ineklerin doğaya saldığı metan gazının çağımızın problemi küresel ısınmaya hepimizin tanıdığı karbondioksitten tam 28 kat daha çok etkilediğine yer verildi.
Bazı istisnalar haricinde, et ve süt ürünlerinin onların yerine tüketilebilecek bitkisel yiyecekleri tüketmenin, doğaya verdiğimiz hasarın azaltılmasını sağladığı düşünülüyor. Bunun en güzel örneği Trinity College’in yaptığı bir araştırma. Bu araştırmada bir öğününüzde yediğiniz hamburgerin gerçek etten değil de vegan versiyonunu tercih etmeniz halinde çevre ve iklime maliyeti ortalama %96’a kadar düşürebileceğimiz sonucuna ulaşıldı.
Yüksek Et ve Süt Tüketimi Birçok Ciddi Hastalığa Davetiye Çıkarıyor
Bilim insanlarının bu alanda yaptığı araştırmalar, gün geçtikçe daha çok yaklaştığımız ciddi iklim sorunları tehdidinin birçok insanı et yemekten alıkoymayacağını gösteriyor. Et tüketimini azaltmanın motivasyonu, doğadan çok kişinin daha sağlıklı olma arzusundan doğuyor.
Ünlü gıda yazarı Michael Pollan, bu konuda “Yemek yiyin, çok aşırıya kaçmayın ve ağırlıklı olarak sebze tüketin.” Cümlelerini sarf ediyor. Yüksek süt ve et tüketimi ile bağırsak kanseri, kalp hastalığı, obezite, tip 2 diyabet ve hatta demans yani bunama ile ilişkili olduğu birçok bilimsel araştırma ile desteklenmişti.
EAT-Lancet beslenme kurulu, sağlıklı beslenmenin yolunun ağırlıklı olarak bitkisel ve daha az oranlarda da süt, et ve balık ürünlerini tüketmekten geçtiğini belirtti. İnsanlık tarihi incelendiğinde insanların uzun yıllardır küçük porsiyonlarda balık ve et ürünleri bunun yanında ise daha yoğun bir şekilde meyveler, sebzeler, kabuklu yemişler, yapraklar, tohumlar ve hatta böcekler tüketerek yaşamını sürdüğü sonucuna ulaşıldı.
Vegan Ürünler Göründüğü Kadar Masum Olmayabilir
Son dönemlerde popüler restoranlarda bile çok tercih edilen vegan hamburgerler, doğayı koruma amacının ne yazık ki dışında kalıyor. Vegan hamburgerin içerisine koyulan rafine bezelye proteini, yağlar ve emülgatörler ayrıca; tatlandırıcılar, şeker ve yüksek oranda tuz eklenerek hazırlanmış, köfte şekli verilmiş bir diskin vücuda ve çevreye zararı dokunmayan sebzelere benzediğini söyleyebilmek son derece zor.
“Vegan et” dediğimiz gıda çeşidi zaten “ultra işlenmiş gıdalar” sınıfında değerlendiriliyor. Bu sınıfta yer alan gıdalar da kırmızı et ve kızartmaların sebep olduğu sağlık riskiyle benzer oranlarda riske sahip.
Sahte etlerin sofralarımıza gelebilmesi için işlendiği esnada, bağırsaklarımızda bulunan yararlı bakterilerin sevdiği sebzelerden gelen gevrek özler ve bol lif içeren dokular, yok oluyor. İşlenirken soğutma, ısıtma, presleme ve rafine etme gibi işlemlere maruz kalan ürün aslında kısmen hazmedilmiş oluyor ve vücudumuzda bu işi yapmayı bekleyen 7,5 metrelik bağırsaklara pek de görev düşmüyor.
“İçerisindeki Bileşenleri Telaffuz Edemediğiniz Yiyecekleri Tüketmeyin!”
Yağ ve şekerler vücudumuzun sahip olduğu sindirim kapasitesine oranla çok hızlı bir biçimde kan dolaşımımıza dahil oluyor. Yemek yedikten sonra beyne giden “açlığın azaldığı” mesajını gönderen grelin gibi hormonlar çok salgılanmadığı için çok tatmin olmuş hissedemiyoruz.
Günlük hayatta fast food yiyeceklere ağırlık veren ve seven biriyseniz, elbette bitkilerle yapılan fast food ürünleri tercih ederek vücudunuza verdiğiniz zararı azaltabilirsiniz. Çoğunlukla daha az tuz oranına sahip bu tip besinlerde doymuş yağ miktarı daha az oluyor ve aynı zamanda protein yönünden daha zengin bir içeriğe sahip oluyorlar.
ABD’de yapılan nispeten daha küçük bir deneyde, denek olarak 36 tane et yemeyi seven insan seçildi. Katılımcıların tükettiği işlenmiş et ürünleri, bu ürünlerin bitkisel versiyonlarıyla değiştirildi.
Deney sonucunda katılımcıların kanlarındaki kötü kolestrol seviyelerinde gözle görülür bir azalma yaşandığı kaydedildi. Michael Pollan ayrıca bu konu ile ilgili, içerisinde 5’ten fazla bileşeni bulunuyorsa ve bu bileşenlerin ismini telaffuz edemiyorsanız uzak durmamız gerektiğini öğütlüyor.
