İşveren ile işçisi arasında rekabet konusu, işverenin ve işçinin menfaatleri açısından oldukça önemlidir. Bu anlamda kapsamlarının iyi belirlenmesi de ayrıca önem taşır. İş hukuku alanında rekabet yasağını ise iki ayrı kısımda inceleyebiliriz. Bunlar, iş sözleşmesi devam ederken rekabet yasağı ve iş sözleşmesi sona erdikten sonra rekabet yasağıdır.
Rekabet Yasağı Nedir?
Bir işletmenin işine ve üretimine dair sırlar ile bu işletmenin müşteri çevresi, işveren açısından oldukça önemli bir konudur. Bu anlamda bu üretim ve iş sırları ile müşteri portföyüne dair bilgilerin dışarı sızması, rakip işletmelerce öğrenilmesi ya da ayrılan işçisinin bu bilgileri kullanması, büyük ölçüde mali kayıplara neden olabilir. İşveren açısından rekabetin önlenmesi noktasındaki önemli bir hak ise rekabet yasağı olarak ortaya çıkar ve işletmenin iş sırları, müşteri çevresi gibi bilgilerin korunması da rekabet yasağını oluşturur.
İş Sözleşmesi Devam Ederken Rekabet Yasağı
Türk Borçlar Kanunu 396. Maddesi 3. fıkrasında rekabet etmeme borcu, 4. fıkrasında ise sır saklama borcu işçi yönünden düzenlenmiştir. İşçi sadakat yükümlülüğünün bir yansıması olarak bu iki konudaki borcu iş sözleşmesi süresince devam eder.Sır saklama yükümlülüğü açısından bakıldığında, işverenin haklı menfaatinin korunabilmesi için gereken ölçüde, iş sözleşmesinin bitiminden sonra da devamı gerekir. Ancak rekabet yasağı açısından böyle bir yasal düzenleme bulunmaz, iş sözleşmesinin sona ermesi ile rekabet yasağı da ortadan kalkar.
Rekabet yasağının iş sözleşmesinin bitiminde de devam edebilmesi ise ancak rekabet sözleşmesi yapmakla mümkün olur.
İş Sözleşmesi Bitiminde Rekabet Yasağı
Rekabet yasağı sözleşmesi, iş sözleşmesinin yanında düzenlenen bir yan anlaşmadır ve bağımsız bir sözleşme de değildir. Türk Borçlar Kanunu hükümleri rekabet yasağı sözleşmeleri konusunda da uygulanır.
Bu rekabet yasağı sözleşmesi açısından bakıldığında, sözleşmenin yazılı olarak gerçekleştirilmesi gerekir. Yine sözleşme yapacak işçinin, işverenin faaliyeti kapsamında üretim sırlarını, müşterilerini ve iş ile ilgili üçüncü kişiler tarafından bilinemeyecek iş bilgilerini biliyor olabilecek konumda olması gerekir.
Rekabet yasağı sözleşmesi ile işçinin kendi adına rakip bir işletme açması, işçinin rakip bir işletmede işe girmesi ya da işçinin rakip işletme ile menfaat içerisinde bulunması gibi faaliyetler yasaklanabilir. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli konu ise, işçinin rekabet yasağı içinde sayılabilecek eylemlerinin, işverenin menfaatleri açısından tehlike taşıması ve bu anlamda işvereni önemli ölçüde zarara uğratma tehlikesi arz etmesi gerekir.
Bu anlamda rekabet yasağı sözleşmelerinde dengenin iyi kurulması ve korunması önemli olup bu noktadaki ana amaç işverenin zarara uğramasını önleyerek haklı menfaatini korumaktır. Ancak Anayasa ile korunan işçinin çalışma özgürlüğünden de ödün verilmemesini gerektirir. Bu nedenle rekabet sözleşmesinin kapsamının kanunlara uygun olarak belirlenmesi, rekabet yasağı sözleşmesinin geçerlilik adına önemlidir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Zaman Bakımından Sınırlandırılması
Bu anlamda rekabet yasağı sözleşmeleri ancak belirli süreler ile kurulabilir. Uygulamada genelde mevzuata da uygun olarak iki yıl şeklinde düzenleme yaygın olsa da özel hallerde bir süre daha uzatılabilmesi mümkündür. Bu süre ise, iş sözleşmesinin sona ermesi ile başlar.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Yer Bakımından Sınırlandırılması
Rekabet yasağı sözleşmesinde ki yer sınırlaması ise coğrafi alan, bölge ya da il sınırı olarak belirlenebilir. Belirlenecek bu yer ise, işverenin faaliyet gösterdiği yer, üretim yaptığı, müşterilerinin bulunduğu yer olarak tespit edilebilir. Bu kapsamda rekabet yasağı getirilirken işçinin çalışma imkanının tamamen engellenmemesi ve çalışamaz duruma getirilmemesi de gereklidir. Yani sınırlama hakkaniyete uygun şekilde, makul bir alanda işçinin ekonomik geleceğini de dikkate alınmak suretiyle yapılmalıdır.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Konu Bakımından Sınırlandırılması
Rekabet yasağı sözleşmesinde konunun belirlenmesi de, işverenin faaliyet alanına ve işçinin yaptığı işlere göre tespiti ve açık olarak belirtilmesi gerekir. İşçinin rekabet yasağındaki sınırlamalarda işçinin görevi sebebi ile öğrenebileceği bilgiler göz önünde bulundurularak tespit edilmelidir.
Rekabet yasağı sözleşmelerinde bahsi geçen sınırlandırmalar çok geniş çerçevede belirlenmiş ise, bu konuda mahkeme tarafından hakkaniyet ilkeleri gözetilerek sözleşmedeki sınırların daraltılabilmesi de mümkündür.
İşveren ile işçi arasındaki rekabet sözleşmesi konusundaki ana hatları çizdiğimiz bu yazımızda son olarak belirtelim ki; Rekabet Yasağı Sözleşmesinde sınırların, hem işverenin haklı çıkarları hem de işçinin yasal hakları gözetilerek belirlenmesi gerekir.
Söz konusu olan bir rekabet yasağına ilişkin yukarıdaki bilgiler haricinde diğer hukuki konular hakkında veya hukuki herhangi bir önemli bilgi edinmek isteyenler site içerisindeki diğer hukuki yazılarımıza da bakabilirler.
